Verbum

норма, ✂, ж.

1. Устаноўленая мера, сярэдняя велічыня чаго-н.

   • Н. выпрацоўкі.
   • Н. выпадзення ападкаў.

2. Агульнапрызнаныя, узаконеныя ў пэўным асяроддзі правілы паводзін людзей у грамадстве, агульнапрынятае правіла ў мове, літаратуры.

   • Дыпламатычныя нормы.
   • Нормы беларускай літаратурнай мовы.
   • Прыйсці (увайсці) у норму (прыйсці да звычайнага стану).

3. Загаловак кнігі, звычайна скарочаны, які даецца дробным шрыфтам на першай старонцы кожнага друкаванага аркуша ўнізе з левага боку (спец.).

нос, ✂, м.

1. Орган нюху, які знаходзіцца на твары чалавека або мордзе жывёлы.

   • Рымскі н. (вялікі, правільнай формы нос з гарбінкай).
   • Н. у н.; носам к носу (вельмі блізка адзін да другога; разм.).
   • Вадзіць за н. каго-н. (перан. абяцаць і не выконваць; уводзіць у зман; разм.).
   • Бубніць сабе пад н. (гаварыць вельмі ціха, незразумела; разм.).
   • Драць н. (перан. важнічаць, задавацца; разм.).
   • Вярнуць н. (адносіцца да каго-н. з пагардай; разм.).
   • Соваць н. куды-н. (перан. умешвацца не ў сваю справу; разм. неадабр.).

2. Дзюба ў птушкі.

   • Бусляняты закідваюць насы ўгору.

3. Пярэдняя частка судна, лодкі, самалёта і пад.

4. Аб выступаючай пярэдняй частцы якога-н. прадмета.

5. Тое, што і насок (у 2 знач.).

   • Туфлі з вострымі насамі.

◊

• 3-пад (самага) носа у каго (узяць, украсці) (разм.) — на вачах у каго-н., у непасрэднай блізкасці ад каго-н.

• На носе (разм.) — вельмі скора, у самы блізкі час (адбудзецца што-н.).

• Пад самым носам (разм.) — блізка, у непасрэднай блізкасці ад каго-,чаго-н.

• Носам рыць (груб.) — выказваць сваю незадаволенасць кім-,чым-н.

• Пакінуць з носам каго (разм.) — абдурыць, падмануць.

|| памянш. носік, ✂ і насок, ✂.

|| прым. насавы, ✂.

носік, ✂, м.

1. гл. нос.

2. Частка збана, чайніка і пад., праз якую выліваюць вадкасць.

3. Вострая або завостраная частка якога-н. прадмета.

   • Н. яйка.

носкі, ✂.

Які доўга носіцца, моцны.

• Носкія боты.

|| наз. носкасць, ✂.

носчык, ✂, м.

Рабочы, які пераносіць ручны багаж на вакзале; насільшчык.

носьбіт, ✂, м.

1. Той, хто валодае, надзелены чым-н., можа быць выразнікам, прадстаўніком чаго-н.

   • Носьбіты мовы.

2. Аб рэчах, прадметах і пад., якія валодаюць якімі-н. уласцівасцямі.

нота​¹, ✂, ж.

1. Умоўны графічны знак для запісу гукаў музыкі, а таксама гэты гук.

   • Высокая н.
   • Гучная н.

2. мн. Тэкст музычнага твора ў нотным запісе.

   • Іграць па нотах.
   • Як па нотах (перан. без цяжкасцей, вельмі лёгка).

3. перан. Тон, інтанацыя мовы, якія выражаюць якое-н. пачуццё.

   • Н. незадаволенасці ў голасе.

|| памянш. нотка, ✂.

|| прым. нотны, ✂.

нота​², ✂, ж.

Афіцыйны дыпламатычны зварот урада адной дзяржавы да другой.

• Н. пратэсту.

○

• Вербальная нота — дыпламатычная нота без подпісу, якая прыраўноўваецца да вуснай заявы.

|| прым. нотны, ✂.

ноу-хау, нескл., н. (спец.).

Дакументальна аформленая інфармацыя пра сучасныя тэхналогіі, навукова-тэхнічныя дасягненні, камерцыю, сэрвіс.

ноч, ✂, ж.

Частка сутак з вечара да раніцы.

• На ноч гледзячы (позна вечарам, напроці ночы).
• Н. у ноч (кожную ноч).

◊

• Палярная ноч — частка года за Палярным кругам, калі сонца не падымаецца над гарызонтам.

• Рабінавая ноч — цёмная летняя ноч з громам, маланкай, праліўным дажджом або толькі з бесперапыннымі зарніцамі.

|| ласк. ночка, ✂, ночанька, ✂ і ночачка, ✂.

|| прым. начны, ✂.