Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

далягляд, , м.

  1. Прастора, якую можна акінуць вокам; усё бачнае навокал наглядальніка.

    • З гары адчыняецца шырокі д.
  2. перан. Кола ведаў, ідэй.

    • Вучоны з шырокім даляглядам.

даляцець, ; зак.

  1. Летучы, дасягнуць якога-н. месца.

    • Даляцець да Хабараўска.
  2. Распаўсюдзіцца, дасягнуць якога-н. месца (пра гукі, пахі і пад.).

    • З вуліцы даляцелі трывожныя крыкі.

|| незак. далятаць, .

дама, , ж.

  1. Жанчына з інтэлігенцкіх, звычайна забяспечаных колаў.

    • Свецкая д.
  2. У адносінах да замежных жанчын: форма ветлівага звароту.

    • Дамы і панове!
  3. Жанчына, якая танцуе ў пары з кавалерам.

    • Кавалеры запрашаюць дам.
  4. Ігральная карта з відарысам жанчыны.

    • Чырвовая д.

  • Дама сэрца — каханая жанчына.

|| памянш. дамачка, .

|| прым. дамскі, .

дамавік, , м.

У славянскай міфалогіі: добры або злы дух, што жыве ў доме.

дамавіна, , ж.

Спецыяльная доўгая скрыня з дошак, у якую кладуць нябожчыка; труна.

  • Д. павольна плыла на плячах жывых.

  • Хоць у дамавіну кладзі (разм.) — пра схуднелага, хваравітага чалавека.

|| прым. дамавінны, .

дамавы, .

  1. Тое, што і дамавік.

  2. Які мае адносіны да дома (у 1 знач.).

    • Д. камітэт.

  • Дамавая кніга — кніга для рэгістрацыі жыхароў якога-н. дома.

дамагчыся, ; зак.

Шляхам настойлівых намаганняў дабіцца пэўнай мэты.

  • Д. свайго.

|| незак. дамагацца, .

дамалоткі, , н. (разм.).

Завяршэнне малацьбы.

  • Спраўляць д.

дамарослы, .

  1. Вырашчаны дома, у сваёй гаспадарцы.

    • Д. тытунь.
  2. перан. Пасрэдны, які навучыўся чаму-н. саматугам.

    • Д. майстар.

|| наз. дамаросласць, .

дамасед, , м.

Чалавек, які любіць сядзець дома, мала бывае на людзях.

  • Ён апошнія гады зрабіўся дамаседам.

|| ж. дамаседка, .

|| прым. дамаседскі, .