Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

цернасліва, , ж.

Пладовае дрэва або куст, натуральны гібрыд цёрну і слівы, а таксама салодкія сінявата-чорныя плады гэтага дрэва.

|| прым. цернаслівавы, .

церні, .

  1. Пра калючыя расліны, а таксама калючкі на іх (уст. і кніжн.).

  2. перан. Цяжкасці, пакуты, якія сустракаюцца на жыццёвым шляху каго-н.

церніца, , ж.

Прылада, якой труць лён, каноплі.

церпкі, .

Кіславата-даўкі, аскомісты.

  • Церпкае віно.

|| наз. церпкасць, .

церушыцца, і церусіцца, , незак.

  1. Сыпацца, пакрысе рассыпацца.

    • З шчылін столі церушыўся пясок.
  2. Ісці, імжэць (пра дробны снег, дождж).

церушыць, і церусіць, , незак.

  1. Пераціраць, здрабняць што-н. сухое.

  2. Прымушаць што-н. сыпацца, падаць.

    • Ц. соль на хлеб.
  3. Ісці, імжэць (пра дробны снег, дождж).

|| наз. церушэнне, .

церці, ; незак.

  1. Націскаючы, вадзіць узад і ўперад па чым-н.

    • Ц. падлогу шчоткай.
    • Ц. спіну мачалкай.
  2. Размінаючы, ператвараць што-н. у парашок.

    • Ц. тытунь.
  3. Пра абутак, адзенне: будучы цесным, нязручным, націраць, пашкоджваць скуру.

  4. Пераціраць, рабіць мякчэйшым.

    • Ц. лён.

|| аднакр. церануць, і цярнуць, .

церціся, ; незак.

  1. Церці сябе чым-н.

    • Ц. ручніком.
  2. Рухацца, дакранаючыся якой-н. паверхняй да іншай паверхні.

    • Крыгі церліся адна аб адну.
    • Змазаць дэталі машыны, каб не церліся.
  3. перан. Знаходзіцца дзе-н., каля каго-н. без пэўнага занятку, ацірацца (разм.).

    • Хлапчукі церліся каля машыны.
    • Ц. каля начальства.

|| зак. пацерціся, .

|| аднакр. цярнуцца, .