Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Памага́йла ’памочнік’ (Др.-Падб., Сл. ПЗБ). Да памагаць з суф. ‑ла, утворанае на базе асновы цяперашняга часу (гл. Сцяцко, Афікс. наз., 94).

Памага́тар іран. ’памагаты, памочнік’ (Сцяшк. МГ). Да памага́ць з лац. па паходжанню суф. ‑тар па тыпу аратар, куратар і г. д.

Памага́ты ’той, хто памагае каму-, чаму-н.; падручны’ (ТСБМ, Янк. 1). Да памагаць. Першапачаткова залежны дзеепрыметнік прошлага часу на ‑ат (параўн. прыганя́ты).

Памага́ч ’памочнік’ (Нас., Гарэц., Янк. 1, Інстр. III), памага́чы ’тс’ (Нас., Гарэц.). Да памагаць са старажытным суф. ‑ačь (гл. SP, 1, 102).

Пама́да ’пахучая касметычная мазь’ (ТСБМ). З рус. пома́да ’тс’ (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 79), якое праз ням. Pomade < франц. pommade < pommata < лац. pōmum ’яблык’, таму што для вырабу памады першапачаткова ўжываліся яблыкі (Фасмер, 3, 322; там жа і літ-ра).

*Памаёвацца, помаёвацца ’адзначыць, добра правесці час на прыродзе’ (ТС). Да май (гл.).

Памазы́ ’плямы на бялізне ад поту або нечага масленага’ (Нас.). Аддзеяслоўны дэрыват ад памазаць < мазаць (гл.).

*Пама́йбу, помаібу ’старажытнае прывітанне’ (Клім.). З памагай бог.

Пама́к ’звязка вычышчаных канапель’ (Інстр. III), ’дрэва, якое доўга ляжала ў вадзе’ (Сл. ПЗБ), ’намоклае палена’ (Нар. сл.), пачала ’калода, якая доўга ляжала ў вадзе’ (Шн. 2), ’жэрдка, кладка’ (Сцяшк. Сл.), памані ’цяжар, які накладаюць на лён або пяньку пры замочванні’ (Касп.), памок ’тс’ (Сл. ПЗБ). Укр. помік ’канопля, намочаная ў рацэ’. Аддзеяслоўны дэрыват ад памокнуць або памакаць < мокнуць (гл.).

*Памало́дак, памолодок ’парастак’ (Сл. ПЗБ), памолодьде ’тс’ (Клім.). Укр. памолодь, памолодок ’парасткі, маладое пакаленне’. Да малады (гл.).