Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Скрадзі́, скрядзі́ ‘кавалак мяса жывёліны, якое сапсавалі пры забоі’ (воран., LKK, 16, 189). З літ. skerdžiaĩ ‘тс’ < sker̃sti ‘рэзаць, заколваць’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 72).

Скра́дка ‘схованка’ (Мат. Гом.). Вытворнае ад скрада́ць ‘красці’, скрада́цца ‘падкрадацца’ (Ласт.), гл. крадком, красці.

Скра́жка ‘створка ракавіны малюска’, ‘малюск’ (Ян.). Укр. палеск. скра́жка, скра́шка ‘тс’. Цьмянае слова; магчыма, ад гукапераймальнага скро́гаць (гл. скрэгаць) з суф. ‑j‑ і ‑k(a) і падаўжэннем галоснага ў назоўніку, з мяркуемым значэннем ‘тое, што скрэгае, храбусціць’. Магчыма, старажытнае ўтварэнне.

Скразня́к ‘скразны вецер’ (ТСБМ). Да скразны́ < скрозь з суф. ‑ак. Сюды ж скрасе́нны ‘нідзе не сточаны, суцэльны’ (Варл.) з аглушэннем ‑з‑ у інтэрвакальным становішчы, відаць, пад уплывам маўленчай формы скрось.

Скрайзо́ліць ‘скрэсліць’ (стаўб., Жд. 2). Да крэйзаць (гл.); да словаўтварэння параўн. грымзо́ліць, гл. грымзолі.

Скра́йчык, скраёк ‘гарбушка, першы або апошні кусок хлеба ад бохана’ (Вешт., Сл. Брэс.), скра́йка ‘тс’ (беласт., Сл. ПЗБ). Да край з суф. ‑чык, ‑ок, ‑к. Параўн. акрайчык.

Скрак ‘худая запушчаная жывёліна’ (гродз., ЖНС), ‘худы занядбаны чалавек’ (бяроз., Ск. нар. мовы). Няясна. Магчыма, суадносіцца з храк (гл.).

Скрамі́ць(ца) ‘уціхамірыць’ (Нас.). З польск. skromić (się) ‘тс’. Апошняе ад скром‑ (гл. скромны) (Варш. сл.).

Скрампаваць ‘моцна ўвязаць вяроўкамі’ (Шат., Сержп.). З польск. skrępować ‘тс’.

Скрасе́нне ‘нядзеля’ (Бяльк.; арш., Нар. сл.). З рус., ц.-слав. воскресе́нье ‘тс’.