Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

лак 1, ‑у, м.

Раствор смол або эфіраў цэлюлозы ў спірце, шкіпінары, алеі, якім пакрываюць паверхню прадметаў, каб на да ць ім бляск, засцерагчы ад псавання. Я вырэзваў з дрэва пеналы, скрыначкі, пакрываў іх лакам, пасля чаго наводзіў прыгажосць разьбой. Бядуля. // Бліскучы, высахлы слой гэтага раствору на паверхні якога‑н. прадмета. Пабліскваючы свежым лакам, паважна праходзяць аўтобусы з чырвонымі палосамі на светла-жоўтых кузавах. «Беларусь».

[Ням. Lack ад перс. lāk.]

лак 2,

гл. лакцы.

ла́кавы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да лаку ​1. Лакавыя фарбы. Лакавы бляск. // Які ўтрымлівае лак ​1. Лакавы раствор.

2. Пакрыты лакам ​1; накіраваны. Лакавыя туфлі.

лакалізава́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад лакалізаваць.

лакалізава́цца, ‑зуецца; зак. і незак.

1. Перастаць (пераставаць) пашырацца, спыніцца (спыняцца) у пэўных межах, на пэўным месцы.

2. толькі незак. Зал. да лакалізаваць.

лакалізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., што.

Спыніць (спыняць) пашырэнне чаго‑н., абмежаваць (абмяжоўваць) што‑н. пэўным месцам. Лакалізаваць пажар. Лакалізаваць эпідэмію.

[Фр. localiser.]

лакаліза́цыя, ‑і, ж.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. лакалізаваць; абмежаванне дзеяння той ці іншай з’явы пэўнай прасторам. Лакалізацыя ачагоў заражэння. Лакалізацыя ваенных дзеянняў.

лака́льнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць лакальнага.

лака́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Уласцівы толькі пэўнаму месцу; абмежаваны, мясцовы. Лакальныя асаблівасці быту. Лакальныя войны. □ Рэвалюцыйная сітуацыя мела лакальныя тэндэнцыі і не магла вывесці паўстання за межы рыбацкіх раёнаў. У. Калеснік.

2. У жывапісе — асноўны, характэрны для данага прадмета (пра колер, тон). Лакальны колер.

[Лац. localis.]

лакамабі́ль, ‑я, м.

Паравая перасоўная або стацыянарная ўстаноўка, якая прыводзіць у рух розныя машыны; паравік. Бадзёра і рупліва тахкае лакамабіль калгаснай электрастанцыі. Брыль. Лакамабіль быў ужо зношаны, старое маркі, адрамантаваць яго было нялёгка. Чарнышэвіч.

[Фр. locomibile ад лац. locus — месца і mobilis — рухомы.]

лакамабі́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да лакамабіля. Лакамабільны кацёл.