Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

ду́ла, ‑а, н.

Ствол агнястрэльнай зброі. Шумідуб моўчкі чысціў дула кулямёта, час ад часу настаўляючы яго на агонь і пазіраючы, як у падзорную трубу. Шчарбатаў. // Выхадная адтуліна ствала. Лейтэнант.., убачыўшы пад носам дула нагана, даволі спрытна ўзняў рукі. Лынькоў.

дуле́бы, ‑аў; адз. дулеб, ‑а, м.

Старажытнае ўсходнеславянскае племя, якое жыло ў вярхоўях Заходняга Буга і Прыпяці.

ду́ліна, ‑ы, ж.

Разм. Тое, што і дуля (у 1, 2 знач.).

ду́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дула. Дульная частка гарматы.

дульцы́н, ‑у, м.

Рэчыва, якое ў шмат разоў пераўзыходзіць па саладосці цукар і выкарыстоўваецца іншы раз замест яго.

[Ад ням. dulcis — салодкі.]

дульцыне́я, ‑і, ж.

Жарт., іран. Любімая жанчына.

[Ад імя, прыдуманага героем рамана Сервантэса Дон Кіхотам для сялянкі Альфонсы, якую ён абраў у якасці сваёй дамы.]

ду́ля, ‑і, ж.

1. Летні сорт ігруш з вялікімі і салодкімі пладамі.

2. Плод гэтай ігрушы. На грушы каля ганку Вісяць цяжкія дулі. Калачынскі.

3. Разм. груб. Кукіш, фіга. [Халуста] паказаў Настулі кулак, а яна яму дулю, і гутарка на гэтым кончылася. Чарнышэвіч.

•••

Даць (паднесці, паказаць) дулю гл. даць.

Дулю з’есці гл. з’есці.

Дулю табе (яму, ім і пад.) пад нос — лаянкавы выраз для катэгарычнага аднаўлення або нязгоды.