Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

металі́ст, ‑а, М ‑сце, м.

Рабочы металапрамысловасці. Па-братэрску я сёння руку падаю Металістам, шахцёрам, аратым. Гурло.

металі́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Зроблены з металу. Металічныя канструкцыі. □ Пагарэльскі здымае з рамы цяжкую накрыўку і ў зямлі відно, як ляжаць металічныя мадэлі. Скрыган. Рэч хутчэй нагадвала ружжо, са ствала якога выглядала вострая металічная страла. Шашкоў.

2. Які мае адносіны да металу, звязаны з апрацоўкай металу. Дзіўна выглядалі тады белыя, надзвычайна чыстыя кветкі.. на яго [Захарыя] шырокай далоні, цёмнай ад металічнага пылу, ад машыннага масла. Самуйлёнак.

3. Уласцівы металу, падобны на метал. [Хвалі] былі сінява-чорныя з глухім металічным бляскам. Зарэцкі. // перан. Які нагадвае гукі ўдару аб метал. Металічны голас. □ Рыжая асака, не кранутая ў свой час касой, стаяла напаўроста ў вадзе і пазвоньвала пад ветрам металічным звонам. Ракітны.

метало́ід, ‑у, М ‑дзе, м.

Спец. Устарэлая назва хімічнага элемента, які не адносіцца да металаў; неметал.

[Ад грэч. metallon — метал і eidos — від.]

метало́ідны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які мае адносіны да металоіду.

металу́рг, ‑а, м.

Спецыяліст па металургіі.

металургі́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да металургіі; звязаны з металургіяй. Металургічны завод. Металургічная база.

металу́ргія, ‑і, ж.

1. Галіна цяжкай прамысловасці, якая займаецца здабычай і вытворчасцю металаў. Чорная металургія. Каляровая металургія.

2. Навука аб спосабах прамысловай вытворчасці металаў і надання ім неабходных уласцівасцей. Курс металургіі.

[Ад грэч. melallurgeō — апрацоўваю металы.]

метамарфі́зм, ‑у, м.

Спец. Працэс ператварэння структуры і саставу горных парод пад уздзеяннем фізічных і хімічных прычын. Метамарфізм горных парод.

[Ад грэч. metamorphō — пераўтвараю.]

метамарфі́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да метамарфізму.

метамарфо́за, ‑ы, ж.

1. Спец. Пераход адной формы чаго‑н. у другую са змяненнем знешняга выгляду або функцыі. Метамарфоза вусеня ў матыля.

2. Разм. Поўнае змяненне каго‑, чаго‑н. Але, як толькі яны з Надзяй запісаліся ў загсе.., з Марыяй Кірылаўнай адбылася сапраўдная метамарфоза. Рамановіч.

[Ад грэч. metamorphōsis — пераўтварэнне.]