Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

усыплёны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад усыпіць.

усыпля́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Уст. Снатворны. Усыпляльныя парашкі.

2. Які выклікае сон, садзейнічае ўсыпленню. Усыпляльны шум дажджу.

усыпля́цца, ‑яецца; незак.

Зал. да усыпляць.

усыпля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да усыпіць.

усыры́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., што і чаго.

Абл.

1. Прыгаварыць да зняволення. [Пятро:] — Асудзілі [жонку] ўсё ж. Два гады ўсырычылі... Марціновіч. // Набіць. — Ой, баяцца цябе буду! — Пабаішся, як штаны здзяру ды трапкача ўсырычу. Паўлаў.

2. Даць з разлікам на пэўную выгаду. Але хлопец усё ж усырычыў.. [Арцёму] залатоўку. Машара. // Усадзіць шмат сродкаў за што‑н. [Вара:] — Клопат вялікі, што ні ў кога [тэлевізара] няма. — Няхай будзе ў нас першых. [Хілімон:] — Ды мо і грошы ўсе ўсырычыла за яе [штуковіну]. Сабаленка.

усыха́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. усыхаць — усохнуць.

усыха́цца, ‑аецца.

Незак. да усохнуцца.

усыха́ць, ‑ае.

Незак. да усохнуць.

усю́ды, прысл.

У кожным месцы, паўсюдна; скрозь. Ад крокаў паскрыпвае паркет. Не ўсюды, а ў асобных мясцінах. Кулакоўскі. Усюды панаваў нейкі ўрачысты, святочны настрой. Асіпенка.

•••

Куды ні кінь — усюды клін гл. клін.

усюдыі́сны, ‑ая, ‑ае.

1. Які ўсюды прысутнічае, усюды існуе (паводле рэлігійных уяўленняў — пастаянны эпітэт бога).

2. Разм. жарт. Які ўсюды паспявае, ва ўсім прымае ўдзел. Усюдыісныя рэпарцёры.