Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

стаго́дні, ‑яя, ‑яе.

Тое, што і стогадовы. Лявей цягнуўся хмызняк, аблямоўваючы даліну са стагоднімі адзінокімі дубамі. Колас. Вада імчалася цераз голыя, вымытыя карэнні стагодніх дрэў. Чорны.

ста́днасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць і стан стаднага (у 1 знач.). Інстынкт стаднасці.

2. перан. Поўнае несвядомае падпарадкаванне сваіх індывідуальных паводзін паводзінам гурту.

ста́дны, ‑ая, ‑ае.

Спец.

1. Які жыве гуртам, чарадою. Стадны характар жыцця першабытнага чалавека. // Уласцівы гурту. Стадны інстынкт.

2. перан. Які вызначаны несвядомым падпарадкаваннем паводзінам гурту. І ўсіх, як мне здавалася, распірала большае ці меншае пачуццё стаднай узбуджанасці з прычыны такой перамены ў агульным жыцці горада. Гарэцкі.

стадо́ла, ‑ы, ж.

1. Уст. Канюшня на заезным двары. Будынак пры гасцінцы — гэта была карчма, самая сапраўдная, з стадолаю і нацярушанаю перад ганкам саломаю. Чорны.

2. Вялікі хлеў. Грышка, бегучы ў стадолу памагаць бацьку адвязваць каровы, убачыў, што каля ганка панскіх пакояў вялікая грамада польскіх жаўнераў. Чарот. // Хлеў, канюшня наогул. Пастанавілі адразу пачаць падрыхтоўку да калгаснага будаўніцтва, і на першую чаргу назначылі будоўлю вялікае стадолы на ўсю, якая мела быць абагулена, жывёлу. Зарэцкі. // Разм. Пра вялікае, няўтульнае, нядобраўпарадкаванае памяшканне, жыллё. Але ў хаце — адзін пакой, як стадола. Адгарадзіць бы які куток... Шамякін. [Сын:] — А дроў, дроў колькі трэба, каб нагрэць такую стадолу! Ракітны.

стадо́ліна, ‑ы, ж.

Разм. Стадола (у 2 знач.). Астрог — гэта вялікая стадоліна з адным акенцам пад столлю, аплеценым кратамі. Якімовіч.

стадыён, ‑а, м.

Спартыўны комплекс з футбольным полем, пляцоўкамі для спаборніцтваў і трэніровак, трыбунамі для гледачоў, дапаможнымі збудаваннямі і памяшканнямі. Стадыён для алімпійскіх гульняў.

[Грэч. stadion — месца для спаборніцтваў.]

стадыённы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да стадыёна. Стадыённыя дарожкі.

ста́дый, ‑я, м.

Адзінка вымярэння адлегласці ў многіх старажытных народаў, роўная прыблізна 200 м. Вавілонскі стадый — каля 195 м.

[Грэч. Stadion.]

стады́йнасць, ‑і, ж.

Тое, што і стадыяльнасць.

стады́йны, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і стадыяльны. Стадыйнае развіццё.