Verbum

ста́тар, ‑а, м.

Спец. Нерухомая частка электрычнай машыны (генератара, рухавіка і пад.). На статары — нерухомай аснове генератара — у такіх жа пазах таксама размешчана абмотка. Рунец.

[Англ. stator ад лац. sto — стаю.]

ста́тарны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да статара, з’яўляецца статарам. Статарная абмотка.

статаско́п, ‑а, м.

Барометр, які фіксуе самыя нязначныя змены атмасфернага ціску і выкарыстоўваецца для вызначэння вышыні фатаграфавання ў час аэрафотаздымкі.

[Ад грэч. statos — які стаіць і skopeō — гляджу.]

ста́тнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць статнага.

ста́тны, ‑ая, ‑ае.

Добра, прапарцыянальна складзены, стройны. Статная фігура. □ Марцін, як толькі ўбачыў .. статную постаць [Насці], адразу пачаў ладавацца ў дарогу. Мележ. // Які мае прапарцыянальна складзеную, стройную фігуру, высокі рост. З грамады асабліва вылучаўся Аляксей Алёшка, магутны, статны, вышэйшы на цэлую галаву за сваіх калег. Колас. Іван — малады яшчэ хлапец, рослы, статны, з прыгожым тварам. Кулакоўскі.

статс-да́ма, ‑ы, ж.

У дарэвалюцыйнай Расіі — вышэйшае прыдворнае званне жанчыны з прывілеяванага саслоўя, якая ўваходзіла ў світу каранаванай асобы.

[Гал. staatsdame.]

статс-сакрата́р, ‑а, м.

1. У дарэвалюцыйнай Расіі — ганаровае прыдворнае званне вышэйшых чыноўнікаў. [Звяждоўскі:] — Быў я ў вялікай княгіні Гелены Паўлаўны. Кола вузкае. Статс-сакратар Карніцкі, што прыехаў з Варшавы, міністр унутраных спраў Панскай, Валуеў, яшчэ некалькі чалавек. Караткевіч.

2. У некаторых капіталістычных краінах — назва вышэйшых урадавых асоб, міністраў і пад.

[Ням. Staatssekretär.]

статуа́рнасць, ‑і, ж.

Кніжн. Уласцівасць статуарнага (у 2 знач.).

статуа́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае выгляд статуі, пагадвае статую. Статуарная разьба. // Які выкарыстоўваецца для статуй. Статуарны мармур.

2. Кніжн. Такі, як у статуі, нерухомы.

стату́й, ‑я, м.

Разм. лаянк. Пра тупога, бесталковага чалавека.