Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

турба́за, ‑ы, ж.

Турысцкая база. Сёння вечар на турбазе, заўтра маршрут за горад, у горы. Гроднеў.

турбакампрэ́сар, ‑а, м.

Цэнтрабежны або восевы кампрэсар, які прыводзіцца ў рух турбінай.

турбакампрэ́сарны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да турбакампрэсара, звязаны з яго работай. Турбакампрэсарны рухавік.

турба́н, ‑а, м.

Галаўны ўбор у народаў Азіі і Паўночнай Афрыкі ў выглядзе палотнішча лёгкай тканіны, абматанай вакол галавы. Некаторыя былі пераапрануты ў артыстаў — быў поп, турак у высокім белым турбане. Хомчанка.

[Фр. turban з перс.]

турбапо́мпа, ‑ы, ж.

Агрэгат, які складаецца з помпы і турбіны, што прыводзіць помпу ў дзеянне.

турбарэакты́ўны, ‑ая, ‑ае.

Такі, у якім сіла рэактыўнага руху спалучаецца з работай газавай турбіны. Турбарэактыўны самалёт.

турбахо́д, ‑а, М ‑дзе, м.

Судна, якое прыводзіцца ў рух паравой або газавай турбінай.

турба́цыя, ‑і, ж.

Разм. Турбота, клопат. — Калі пан ужо верне нам затокі, мы прынясём самай лепшай рыбы нашаму настаўніку за турбацыю, — гаворыць дзядзька Есып. Колас. [Сомік:] — За тваю турбацыю я табе аддзякую, я дарэмна не хачу. Крапіва. [Караль:] — Эх, дзеткі .. Столькі турбацыі пакладаецца бацькамі, .. пакуль вас у людзі вывесці. Гартны. Аддаў поп пану грошы. — Вось яны, — кажа. — Давайце мне цяпер за турбацыю [тое], што дакляравалі. Якімовіч.

турбі́на, ‑ы, ж.

Рухавік, які ператварае кінетычную энергію вады, пары, газу ў механічную работу. Газавая турбіна. Паравая турбіна. □ Неяк нечакана змоўкла вёска, не чуваць было ні галасоў, ні шуму машын, толькі на рэчцы глуха грукала турбіна і шумела вада. Шамякін. Стары ўспомніў дзень, калі турбіна загула. Вялюгін.

[Фр. turbine.]

турбі́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да турбіны. Турбінныя лопасці. Турбінны завод. □ І сёння забурліла Рэчка Моўчадзь. Турбінны гул Здалёк цяпер чуваць. Шымук. // Які дзейнічае, працуе пры дапамозе турбіны. Турбінная помпа. Турбінны паравоз.