Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

коннагвардзе́ец, ‑дзейца, м.

1. Салдат або афіцэр лейб-гвардыі коннага палка ў дарэвалюцыйнай Расіі.

2. Салдат або афіцэр гвардзейскай кавалерыі.

коннагвардзе́йскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да коннай гвардыі, да конных гвардзейцаў. Коннагвардзейскі полк. Коннагвардзейскі раз’езд.

конназаво́дскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да конназаводства, да коннага завода. Конназаводская гаспадарка.

конназаво́дства, ‑а, н.

Развядзенне пародзістых коней на конных заводах.

конназаво́дчык, ‑а, м.

Уладальнік коннага завода ў дарэвалюцыйнай Расіі.

коннаспарты́ўны, ‑ая, ‑ае.

Звязаны з конным спортам. Коннаспартыўнае спаборніцтва. Коннаспартыўныя ігры.

ко́ннік, ‑а, м.

1. Той, хто едзе вярхом на кані; верхавы. Антон насцеражыўся, зірнуў у акно і ўбачыў, як, пагойдваючыся ў сядле, да канцылярыі пад’ехаў коннік. Сіўцоў.

2. Конны воін; кавалерыст. Пачалі сустракацца коннікі і пехацінцы, якія рушылі ад пазіцыі ў тыл, шукаючы бліжэйшага штаба. Галавач. На чале коннікаў праехаў начальнік разведкі. Карпаў.

3. толькі мн. (ко́ннікі, ‑аў). Прывілеяванае саслоўе з высокім маёмасным цэнзам у Старажытным Рыме і некаторых іншых антычных рабаўладальніцкіх дзяржавах.

ко́нніца, ‑ы, ж.

Кожнае войска; кавалерыя. Пяхота і конніца. Атрад конніцы.

ко́нны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да коней, прызначаны для іх. Конны двор. Конны кірмаш. // Звязаны з развядзеннем пародзістых коней. Конны завод.

2. Які прыводзіцца ў рух коньмі. Конны плуг. Конныя граблі.

3. Які мае адносіны да конніцы, складаецца з коннікаў. Конная армія. Конны ўзвод. Конны атрад.

4. Звязаны з яздой на конях. Конны спорт. Конная разведка. Конная эстафета. // Які едзе на кані. Як толькі людзі ступалі пад арку брамы, дык усе яны, і пешыя і конныя, нават важныя чыноўнікі і акалодачныя, знімалі шапкі і капелюшы. Колас.

5. у знач. наз. ко́нны, ‑ага, м. Коннік. Пешы коннаму не таварыш. Прыказка.

ко́нскі, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да каня, належыць яму. Конская грыва. Конскія падковы. Конскае ржанне. Конская збруя. □ Своеасаблівы і такі знаёмы Пракопу пах хлява і кепскага стойла востра б’е ў нос. Колас.

2. Разм. Вялікі, моцны. Вялізны, з конскімі сківіцамі мужчына носіць за плячамі вінтоўку, глядзіць спадылба, злосна. Навуменка.

3. Як састаўная частка некаторых батанічных назваў. Конскае шчаўе. Конская цыбуля. Конскі боб.

•••

Конская сіла гл. сіла.

Конскі капітан гл. капітан.