Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

змо́тванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. змотваць — зматаць.

змо́твацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да зматацца.

2. Зал. да змотваць.

змо́тваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да зматаць.

змо́тка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. змотваць — зматаць.

змо́ўкнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. змоўк, ‑ла; зак.

1. Перастаць раздавацца, сціхнуць (пра гукі). Песня змоўкла. □ Змоўкла музыка ў гарадскім парку. Хадкевіч. Гоман працы змоўк у полі, Сціхлі гукі за ракой. Гілевіч.

2. Перастаць гаварыць, крычаць, пець і пад.; замоўкнуць, заціхнуць. Мікіта Мінавіч на хвіліну змоўк і зноў абвёў усіх спакойным поглядам. Кулакоўскі. Недзе далёка зноў закукавала зязюля і адразу змоўкла. В. Вольскі. / Пра музычны інструмент, радыё, тэлефон і пад. Ужо і радыё змоўкла, але сама [Маша] ніяк не магла заснуць. Гроднеў. // Спыніць стральбу (пра агнястрэльную зброю). Кулямёт змоўк. □ Самаходка тым часам змоўкла, затое ротныя мінамёты пачалі біць раз-поразу. Кулакоўскі. // Перастаць напаўняцца гукамі, гоманам і пад. Неяк нечакана змоўкла вёска, не чуваць было ні галасоў, ні шуму машын. Шамякін. Не інакш, як перад наступленнем Змоўкла франтавая паласа. Аўрамчык.

змо́ўнік, ‑а, м.

Тое, што і змоўшчык.

змо́ўніца, ‑ы, ж.

Жан. да змоўнік.

змо́ўніцкі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да змоўніка; такі, як у змоўніка. Змоўніцкія планы. □ Усе маўчалі, і гэтае маўчанне, асабліва нейкая змоўніцкая нерухомасць людзей, прымусіла Карніцкага схамянуцца. Паслядовіч.

змо́ўчаць,

гл. змаўчаць.

змо́ўчваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да змоўчаць.