Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

меланхо́лік, ‑а, м.

1. Чалавек меланхалічнага тэмпераменту.

2. Чалавек, схільны да меланхоліі (у 1 знач.).

3. Чалавек, хворы на меланхолію (у 2 знач.).

меланхо́лія, ‑і, ж.

1. Сумны настрой, нуда, туга. На сэрца наплыла крыўда, якая ўсё часцей і часцей псавала [Шалюту] настрой, наводзіла на яго цяжкую непазбыўную меланхолію. Дуброўскі.

2. Псіхічнае расстройства, якому характэрны прыгнечаны стан, беспрычынныя страхі, недарэчныя ідэі.

•••

Чорная меланхолія — вельмі дрэнны настрой, туга, якая гняце бесперастанку.

[Ад грэч. mélas — чорны і cholē — жоўць.]

ме́лас, ‑у, м.

Спец. Агульнае паняцце меладычнай, песеннай асновы ў музыцы. З народнай песняй паэзія Купалы .. сутыкаецца ў шматлікіх момантах, але ўзрастае яна не толькі на аснове народнага меласу. Навуменка.

[Грэч. mélos — песня, мелодыя.]

ме́лес, ‑у, м.

Спец. Падобная на сіроп густая маса, якая з’яўляецца адходамі пры вытворчасці цукру; кармавая патака.

[Фр. melasse, ад ісп. melaza.]

мелізна́,

Разм. Узвышэнне дна (у моры, рэчцы, возеры), утворанае звычайна наносам пяску, галькі і небяспечнае для суднаходства; мель.

меліні́т, ‑у, М ‑ніце, м.

Выбуховае рэчыва жоўтага колеру.

[Ад грэч. mélinos — жоўты, жаўтаваты.]

меліні́тавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да мелініту. // Начынены мелінітам. Мелінітавы снарад. □ [Ірына] добра ўжо ведала ўсе тайны дынаміту, асаблівасці мелінітавых шашак. Лынькоў.

мелі́са, ‑ы, ж.

Травяністая меданосная расліна сямейства губакветных з жоўтымі кветкамі і лімонным пахам.

[Ад грэч. melissa — пчала.]

ме́лісты, ‑ая, ‑ае.

Які мае мелі. Мелісты заліў.

меліто́за, ‑ы, ж.

Спец. Цукрыстае рэчыва, якое знаходзіцца ў некаторых раслінах (у эўкаліпце, цукровых бураках).

[Ад грэч. méli (melitos) — мёд.]