Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

зго́львацца, ‑аецца; незак.

Зал. да згольваць.

зго́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да згаліць.

згон, ‑у, м.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. зганяць ​1 — сагнаць.

2. Абл. Плыт. Бервяно к бервяну — І гатовы наш згон, А лес — стрыжань адзін, А сасна — нібы звон. Астрэйка. Дбайна ўзрошчаныя кнёны, Сосны, звонкія, як сталь, Туга звязаныя ў згоны, Без канца плывуць у даль. Глебка.

3. Гіст. Збор усіх сялян без выключэння для адработкі феадальнай павіннасці. Апрача непасільнага прыгону, сяляне выконвалі шмат дадатковых работ, як згоны, варту і інш. Лушчыцкі.

•••

На згоне чаго — на сыходзе чаго‑н. Пачалі будаваць .. [майстэрню] на згоне зімы, падвялі пад кроквы і бадай канчаць на лета. Пташнікаў.

зго́нка, ‑і, ДМ ‑нцы, ж.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. зганяць ​1 — сагнаць.

зго́ншчык, ‑а, м.

Той, хто займаецца згонкай каго‑, чаго‑н.

зго́рбіцца, ‑блюся, ‑бішся, ‑біцца; зак.

1. Зак. да горбіцца.

2. Стаць гарбатым, сутулаватым (ад старасці, хваробы і пад.). Выплакала Аксіння ў падушку свае прыгожыя вочы, згорбілася дачасна, без пары набіў валасы сярэбраны іней. Асіпенка.

зго́рбіць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; зак., каго-што.

1. Зак. да горбіць.

2. Зрабіць гарбатым, сутулаватым. Старасць згорбіла чалавека.

зго́рблены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад згорбіць.

2. у знач. прым. Сагнуты (ад старасці, хваробы); сутулаваты. Згорблены, з нездаровым, ацёчным тварам, выціраючы рукі кашлатым ручніком, [доктар] падышоў да раненага. Мележ.

3. перан.; у знач. прым. Пакрыўлены, перакошаны. Пахне дзёгцем, потам, рыжаю аўчынай, Цішыня ў хаце згорбленай, старой. Танк.

зго́рклы, ‑ая, ‑ае.

Які згорк; прагорклы. Згорклы тварог.

зго́ркнуць, ‑не; пр. згорк, ‑ла; зак.

Набыць непрыемны пах і гаркаваты смак у выніку псавання; згарчэць, прагоркнуць (аб прадуктах харчавання). Масла згоркла.