Verbum

род​¹, ✂, м.

1. Асноўная грамадская арганізацыя першабытнаабшчыннага ладу, аб’яднаная сваяцтвам і агульнасцю гаспадаркі.

   • Старэйшына роду.

2. Рад пакаленняў, якія паходзяць ад аднаго продка, а таксама ўвогуле пакаленне.

   • Са знатнага роду.
   • Весці свой р. ад каго-н. (паходзіць ад каго-н.).
   • Родам гараджанін.
   • З роду ў р. (з пакалення ў пакаленне).
   • Без роду, без племені (пра чалавека невядомага паходжання; уст.).
   • Ні роду ні племені (пра чалавека адзінокага, без родных; уст.).
   • Гэта ў іх у родзе (па спадчыннасці).
   • Р. чалавечы (людзі).

3. У сістэматыцы жывёл і раслін: група, якая аб’ядноўвае некалькі відаў, што валодаюць агульнымі прыметамі.

◊

• Ад (з) роду (разм.) — ад самага нараджэння.

• На раду напісана што (разм.) — прадвызначана.

род​², ✂, м.

1. Разнавіднасць чаго-н., якая валодае якой-н. якасцю, уласцівасцю.

   • Р. войск (спецыялізацыя войск у залежнасці ад характару ўзбраення і прызначэння).
   • Войскі ўсіх родаў зброі.

2. Напрамак, спосаб дзейнасці.

   • Выбраць новы р. дзейнасці.

3. Нешта (нехта) накшталт каго-, чаго-н., падабенства каго-, чаго-н.

   • Гэта гасцініца — р. пансіяната.

род​³, ✂, м.

Граматычны клас слоў, які характарызуецца пэўнымі склонавымі канчаткамі і асаблівасцямі дапасавання.

• Назоўнікі мужчынскага, жаночага і ніякага роду.

|| прым. родавы, ✂.

родавы, ✂.

1. Які мае адносіны да роду​¹ (у 1 і 2 знач.), радавы.

   • Р. лад.

2. Які належыць роду​¹ (у 2 знач.), перадаецца з пакалення ў пакаленне.

   • Р. побыт.

родадапамога, ✂, ж. (спец.).

Медыцынская дапамога жанчынам у час цяжарнасці, родаў і ў пасляродавы перыяд.

|| прым. родадапаможны, ✂.

• Родадапаможная ўстанова.

роданачальнік, ✂, м.

1. Продак, ад якога вядзе свой пачатак род​¹ (у 2 знач.).

2. перан. Тое, што і заснавальнік.

   • В.Дунін-Марцінкевіч і Ф.Багушэвіч — роданачальнікі беларускага крытычнага рэалізму.

|| ж. роданачальніца, ✂.

родзіч, ✂, м.

1. Член роду​¹ (у 1 знач.).

2. Сваяк, чалавек, блізкі па паходжанню (разм.).

|| ж. родзічка, ✂.

роднасны, ✂.

1. Заснаваны на адносінах роднасці (у 1 знач.), які мае адносіны да роднасці (у 1 знач.), да родных.

   • Роднасныя сувязі.
   • Роднасныя адносіны.

2. Блізкі да другога (-іх) па паходжанню, па прыметах, якасцях і пад.

   • Роднасныя народы.
   • Роднасныя мовы.

|| наз. роднаснасць, ✂.

роднасць, ✂, ж.

1. Адносіны паміж людзьмі, якія маюць агульных продкаў.

   • Р. першай ступені.
   • Р. душ (перан.).

2. Блізкасць, падабенства, заснаванае на агульнасці паходжання.

   • Р. славянскіх народаў.

родны, ✂.

1. Які знаходзіцца ў кроўнай роднасці, а таксама наогул у роднасці (у 1 знач.).

   • Р. брат.
   • Родная цётка.
   • Гасціць у родных (наз.).

2. Свой па нараджэнню, па духу, па звычках.

   • Родная вёска.
   • Родная мова (мова сваёй радзімы, на якой гавораць з дзяцінства).

3. Дарагі, любы, мілы (у звароце).

|| ласк. родненькі, ✂.