Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

цвінтарэй, , м.

Травяністая лекавая расліна сямейства гарычкавых з ярка-ружовымі кветкамі.

|| прым. цвінтарэевы, .

цвісці, ; незак.

  1. Пакрывацца кветкамі, раскрывацца, распускацца (пра кветкі).

    • Цвітуць вішні.
    • Цвітуць астры.
  2. перан. Знаходзіцца ў стане фізічнага росквіту, быць здаровым, прыгожым.

    • Дзяўчына цвіце.
  3. перан. Паспяхова развівацца, квітнець.

    • Цвіці, краіна наша!
  4. Пакрывацца цвіллю.

    • Стаячая вада цвіце.
    • Хлеб цвіце.

|| наз. цвіценне, .

цвыркаць, ; незак.

  1. Утвараць рэзкія адрывістыя гукі (пра некаторых птушак і насякомых).

  2. Утвараць гукі, падобныя на цвырканне птушак.

|| аднакр. цвыркнуць, .

|| наз. цвырканне, .

цвыркун, , м.

Насякомае атрада прастакрылых, якое трэннем крылаў утварае строкат.

  • У сенцах аж заходзіўся ц.

|| прым. цвыркуновы, .

цвэгаць, ; незак. (разм.).

Ледзь дыхаць.

  • Жонка памерла, і ён ледзь цвэгае.

цвяліцца, ; незак. (разм.).

Дражніцца, жартаваць.

цвяліць, ; незак.

  1. Дражніць, раздражняць.

    • Ц. сабаку.
    • Ц. рану.
  2. перан. Верадзіць, трывожыць.

    • Ц. успаміны.
    • Ц. душу.

|| зак. уцвяліць, .

цвярдзець, ; незак.

  1. Станавіцца цвёрдым, цвярдзейшым.

    • Ад холаду зямля пачала ц.
  2. перан. Станавіцца непахісным, мужным, вынослівым.

    • З гадамі Сашка цвярдзеў і мужнеў.

|| зак. сцвярдзець, і зацвярдзець, .

|| наз. зацвярдзенне, .

|| наз. цвярдзенне, .

цвярдыня, , ж.

  1. Крэпасць, умацаванае месца.

    • Брэсцкая крэпасць — наша ц.
  2. перан. Цвёрдая апора.

    • Ц. міру.

цвярозасць, , ж.

  1. гл. цвярозы.

  2. Стан цвярозага, разважлівага чалавека.