Verbum

дзель, ✂, ж.

1. Вынік дзялення аднаго ліку на другі.

2. Частка, доля, выдзеленая каму-н. (разм.).

   • Ён узяў сваю д.

дзельнік, ✂, м.

Лік або велічыня, на якую дзеліцца дзеліва.

дзеля, прыназ.

1. Для каго-, чаго-н., у інтарэсах каго-, чаго-н.

   • Д. агульнай справы.
   • Я зраблю гэта д. вас.

2. чаго. З мэтай, у мэтах чаго-н.

   • Д. адпачынку.
   • Д. кавалка хлеба.

дзень, ✂, м.

1. Частка сутак ад усходу да захаду сонца, ад раніцы да вечара.

   • Ясны д.
   • Дасць бог д., дасць і спажытак (прыказка).
   • І дзень і ноч (увесь час).

2. Тое, што і суткі.

   • Водпуск на 5 дзён.

3. Прамежак часу ў межах сутак, заняты чым-н.

   • Працоўны д.
   • Светлавы д. (частка сутак, на працягу якой свеціць Сонца).

4. чаго. Лік месяца, дата, прысвечаная якой-н. падзеі.

   • Дзень Перамогі (9 Мая — Свята Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне.)
   • Д. нараджэння.

5. мн. Пара, перыяд.

   • Дні юнацтва.

○

• Палярны дзень — за Палярным кругам: частка года, калі сонца не заходзіць за гарызонт.

• Посны дзень — дзень, у які згодна з царкоўным звычаям нельга есці скаромнае.

• Разгрузачны дзень — дзень з аблегчанай дыетай, асабліва для асоб, схільных да паўнаты.

• Санітарны дзень — дзень, які прызначаецца для навядзення санітарыі.

• Рабочы (працоўны) дзень — пэўны перыяд часу, адведзены для работы, службы.

◊

• Добры дзень! — прывітальны зварот днём пры сустрэчы са знаёмымі.

• Гэтымі днямі; на гэтых днях — некалькі дзён таму назад або праз некалькі наступных дзён.

• Дзень у дзень; дзень пры дні — штодзень, кожны дзень.

• Лічаныя дні — мала часу, нядоўга.

• З дня на дзень — у адзін з бліжэйшых дзён.

  • Чакаем іх з дня на дзень.

• Наводзіць цень на ясны дзень — наўмысна ўносіць няяснасць у якую-н. справу; блытаць каго-н.

• Учарашні дзень — былое, мінулае.

• Чуць дзень — вельмі рана, на світанні.

• Чорны дзень — цяжкая, змрочная часіна.

|| памянш.-ласк. дзянёк, ✂.

|| прым. дзённы, ✂.

дзеравяка, ✂, ж. (разм.).

Кавалак дрэва.

• На беразе ракі дагнівалі пачарнелыя дзеравякі.

дзеравянець, ✂; незак.

1. Набываць цвёрдасць, уласцівую дрэву.

   • Сцябло расце і дзеравянее.

2. Утрачваць адчувальнасць, дранцвець.

   • Ногі дзеравянеюць ад холаду.

|| зак. адзеравянець, ✂, задзеравянець, ✂ і здзеравянець, ✂.

дзеравяшка, ✂, ж. (разм.).

1. Кавалак дрэва, драўляны брусок.

2. Штучная драўляная нага.

   • З вайны ў яго замест нагі д.

3. мн. Абутак на драўлянай падэшве.

   • Скінуў дзеравяшкі пад лаўку.

дзераза, ✂, ж.

Травяністая споравая расліна сямейства дзеразовых з паўзучым сцяблом.

|| прым. дзеразовы, ✂.

• Д. вянок.
• Клас дзеразовых (наз.).

дзерці, ✂; незак.

Тое, што і драць.

дзесьці, прысл.

У нейкім, дакладна не вызначаным месцы.

• Д. я сустракаў гэтага чалавека.
• Ён служыць д. на поўначы.