Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

цяпнуць, ; зак. (разм.).

  1. гл. цяпаць.

  2. Укусіць, схапіць зубамі.

    • Сабака цяпнуў за палец.
  3. што і чаго. Выпіць.

    • Ц. чарку.
  4. Стукнуць, ударыць каго-н.

    • Ц. па галаве.

цяп-ляп, гукаперайм. (разм.).

Ужыв. для абазначэння хуткага, але абыякавага выканання работы.

  • Цяп-ляп і гатова.

цярністы, .

  1. Калючы; пакрыты шыпамі (пра хмызняк, шыпы і пад.).

    • Ц. куст.
  2. перан. Цяжкі, пакутлівы.

    • Ц. шлях яму давялося прайсці.

|| наз. цярністасць, .

цярноўка, , ж.

Наліўка з пладоў цёрну або цернаслівы.

цярпенне, , н.

  1. Здольнасць цярпець, стойка пераносіць жыццёвыя нягоды.

    • Няма цярпення слухаць яе скаргі.
  2. Настойлівасць, уменне захоўваць вытрымку ў якой-н. справе, рабоце.

    • Работа з дзецьмі патрабуе вялікага цярпення.

  • Цярпенне лопнула (разм.) — не хапіла вытрымкі.

цярпецца, ; безас.; незак. (разм.).

Пра магчымасць цярпець.

  • Цярпі пакуль цярпіцца.
  • Не цярпіцца хутчэй даведацца.

цярпець, ; незак.

  1. Мужна, стойка пераносіць фізічныя і маральныя пакуты.

    • Ц. боль.
    • Ц. непрыемнасці.
  2. Мірыцца з наяўнасцю каго-, чаго-н., пагаджацца з кім-, чым-н.

    • Не ц. каго-небудзь.
    • Не ц. пярэчання.
  3. Зносіць што-н. непрыемнае.

    • Ц. няўдачу.
  4. Несці страты.

    • Пасевы церпяць ад засухі.
  5. Быць такім, што можна адкласці, пачакаць; мець магчымасць пачакаць, не спяшацца.

    • Пакуль цярпіць пагода, трэба закончыць уборку ўраджаю.

|| зак. пацярпець, .

цярпімы, .

  1. Такі, які можна цярпець, з якім можна мірыцца.

    • Цярпімыя ўмовы жыцця.
  2. Які ўмее мірыцца з кім-, чым-н.; памяркоўны.

    • Цярпімыя адносіны да чаго-н.

|| наз. цярпімасць, .

  • Ц. да чужых выказванняў.

цярплівы, .

Надзелены вялікім цярпеннем.

  • Ц. чалавек.
  • Цярплівыя адносіны.
  • Цярпліва (прысл.) тлумачыць што-небудзь.

|| наз. цярплівасць, .

цясак, , м.

  1. Халодная зброя ў выглядзе шырокага, вострага з абодвух бакоў клінка з крыжападобнай ручкай.

  2. Цяслярская сякера для часання дрэва (спец.).

|| прым. цясачны, .