Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

трапальшчык, , м.

Рабочы, які займаецца трапаннем валакна.

|| ж. трапальшчыца, .

трапаны, .

Ачышчаны ад кастрыцы (пра валакно).

  • Т. лён.

трапар, , м.

Песнапенне ў гонар якога-н. свята ці святога.

трапасфера, , ж. (спец.).

Ніжні слой зямной атмасферы.

|| прым. трапасферны, .

трапацца, ; незак.

  1. Развявацца ад ветру.

    • Валасы трэплюцца на ветры.
  2. Тое, што і трапаць языком (разм.).

|| зак. патрапацца, .

трапаць, ; незак.

  1. Ачышчаць валакно, выбіваючы кастрыцу спецыяльнай прыладай.

    • Т. лён.
  2. Ласкава пагладжваць, пастукваць рукой, пальцамі.

    • Т. па плячах.
  3. Тузаць, гайдаць (пра вецер).

    • Вецер трапаў хустачку на галаве.
  4. Біць, калаціць, уцягваць у баявыя сутычкі.

    • Т. варожыя войскі.
  5. Ісці вялікую адлегласць (разм.).

    • Трапаў пяць кіламетраў пехатой.

  • Трапаць нервы (разм. неадабр.) — хвалявацца; моцна нерваваць каго-н.

  • Трапаць языком (разм.) — гаварыць шмат і без толку.

|| зак. патрапаць, і растрапаць, .

|| наз. трапанне, .

трапеза, , ж.

Агульны стол для яды ў манастыры, а таксама прыём яды за такім сталом і сама яда.

|| прым. трапезны, .

  • Манастырская трапезная (наз.; сталовая).

трапецыя, , ж.

  1. Чатырохвугольнік з дзвюма паралельнымі і дзвюма непаралельнымі старанамі.

  2. Гімнастычная прылада, якая складаецца з перакладзіны, падвешанай на двух тросах.

трапіцца, ; зак.

  1. Выпадкова сустрэцца, надарыцца.

    • У лесе трапілася ўбачыць лісіцу.
  2. Дастацца.

    • Мне трапілася цікавая кніга.
  3. безас., з інф. Выпасці на чыю-н. долю, прыйсціся.

    • Трапілася бачыць жывога Янку Купалу.

  • Трапілася чарвяку на вяку (разм. жарт.) — пра вельмі рэдкую ўдачу, шчаслівы выпадак.

трапіць, ; зак.

  1. Пацэліць у што-н., метка кінуўшы, стрэліўшы.

    • Т. з пісталета ў цэль.
  2. Увайсці, пранікнуць куды-н., знайсці тое, што шукаў.

    • Кароткім шляхам т. туды, дзе чакалі.
  3. Апынуцца ў якіх-н. умовах, абставінах (звычайна неспрыяльных).

    • Т. у непрыемнае становішча.
  4. Аказацца дзе-н. у патрэбны момант, апынуцца дзе-н.

    • Т. на вяселле.
  5. Знянацку наступіць на што-н., уступіць у што-н.

    • Т. нагой у лужу.
  6. Папасці, надарыцца.

    • Яму трапіла ў рукі цікавая кніга.

  • Трапіць на кручок каму, чый, да каго (разм.) — даць сябе падмануць, ашукаць, папасціся ў чым-н.

  • Трапіць на язык каму (разм.) — стаць прадметам гутаркі, абгавораў.