Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

зменшчык, , м.

Той, хто працуе пазменна з іншым.

  • Здаць печ зменшчыку.

|| ж. зменшчыца, .

|| прым. зменшчыцкі, .

зменшыцца, ; зак.

Стаць меншым.

  • Сям’я зменшылася.
  • Боль зменшыўся.

|| незак. змяншацца, .

|| наз. змяншэнне, .

зменшыць, ; зак.

Зрабіць меншым.

  • З. дозу лякарства.
  • З. крок.
  • З. небяспеку.

|| незак. змяншаць, .

|| наз. змяншэнне, .

змераць, ; зак.

Вызначыць якой-н. мерай велічыню чаго-н.

  • З. глыбіню вадаёма.
  • З. тэмпературу.
  • З. вокам (перан. уважліва аглядаць каго-н., нібы ацэньваючы).

|| незак. змяраць, .

змерзнуцца, і змерзціся, ; зак.

Прымерзнуць адзін да аднаго, змацавацца лёдам.

  • Рыба змерзлася ў халадзільніку.

|| незак. змярзацца, .

|| наз. змярзанне, .

змеркнуцца, ; безас.; зак.

Пра наступленне змроку.

  • На дварэ змерклася.

|| незак. змяркацца, .

змеркнуць, ; зак.

  1. гл. меркнуць.

  2. перан. Страціць сілу, значэнне.

    • Слава змеркла.

|| незак. змяркаць, .

змест, , м.

  1. Тое, што складае сутнасць каго-, чаго-н.

    • Адзінства формы і зместу.
  2. Тэма, асноўная сутнасць выкладу, выказвання.

    • З. размовы.
    • З. твора.
  3. Пералік раздзелаў, састаўных частак кнігі з указаннем старонак, змешчаны ў канцы ці ў пачатку.

змесці, ; зак.

  1. Метучы, зняць, сцерці, скінуць з паверхні чаго-н.

    • З. пыл з лавы.
    • З. усё на сваім шляху.
    • З. з твару зямлі каго-, што-н. (перан. знішчыць).
  2. Метучы, згрэбці ў адно месца, у кучу.

    • З. смецце ў куток.

|| незак. змятаць, .

|| наз. змятанне, .

змесціва, , н.

Тое, што змяшчаецца, знаходзіцца ў чым-н.

  • З. клеткі.