Verbum

холадна, у знач. вык.

1. Пра халоднае надвор’е.

   • Раніцай х.

2. Аб стане чалавека, які адчувае холад.

   • Мне х.

хор, ✂, м.

1. Група спевакоў, якія разам выконваюць вакальныя творы.

   • Х. хлопчыкаў.
   • Спяваць хорам (прысл.).

2. Музычная п’еса, прызначаная для выканання пеўчым калектывам.

3. Аркестр (уст.).

   • Х. трубачоў.

4. перан. Адначасовае гучанне мноства галасоў, гукаў.

   • Х. дзіцячых галасоў.
   • Птушыны х.

5. перан. Мноства аднолькавых выказванняў, меркаванняў.

   • Х. пахвал.
   • Прапанову падхапілі хорам (у знач. прысл.).

|| прым. харавы, ✂.

• Х. гурток.
• Харавыя песні.

хорам, ✂, м.

Вялікі дом, палац.

• Не дом, а х. пабудаваў.

|| прым. хорамны, ✂.

хораша, безас. у знач. вык.

1. Аб прыемных абставінах.

   • Як х. вакол.

2. Аб пачуцці ўнутранага задавальнення.

   • Х. на сэрцы.

хорда​¹, ✂, ж.

У матэматыцы: прамая, якая злучае дзве кропкі крывой (дугі, акружнасці).

хорда​², ✂, ж. (спец.).

Спінная струна — першасная шкілетная вось у вышэйшых жывёл і чалавека.

|| прым. хордавы, ✂.

хормайстар, ✂, м.

Кіраўнік хору, харавы дырыжор.

|| прым. хормайстарскі, ✂.

хоры, ✂.

Адкрытая галерэя або балкон у верхняй частцы параднай залы або царкоўнага будынка (першапачаткова для размяшчэння хору, музыкантаў).

хохма, ✂, ж. (разм.).

Дасціпны, вясёлы жарт, учынак і пад.

хоць, злуч. і часц.

1. злуч. уступальны. Падпарадкоўвае даданыя ўступальныя сказы, выступаючы ў значэнні: нягледзячы на тое, што.

   • Х. было ўжо позна, але ніхто не спаў.
   • Х. прыпякала сонца, а вада ў рэчцы была халодная.
   • Бабка х. старая, але рухавая.

2. злуч. уступальны. (звычайна ў спалучэнні з загадным ладам або інф.). Ужыв. у пачатку даданых сказаў, у якіх выказваецца дапушчэнне, вызначаецца крайняя мяжа, ступень праяўлення чаго-н., магчымасць якога-н. выніку.

   • Нікога не слухае, х. ты яго забі.

3. злуч. уступальны. уступальны. Ужыв. пры супастаўленні сказаў або членаў сказа з узаемным выключэннем.

4. злуч. супраціўны. Указвае на абмежаванасць таго, аб чым гаворыцца; па значэнню набліжаецца да злучнікаў «аднак», «але», «між тым».

   • Купіў, х. непатрэбна.

5. часц. ўзмацняльна-вылучальная. Ужыв. ў значэнні: самае меншае, ва ўсякім выпадку.

   • Раскажы х. коратка пра сябе.

6. часц. ўзмацняльна-абмежавальныя (звычайна ў спалучэнні з часціцай «бы»). Ужыв. ў значэнні: нічога больш, акрамя гэтага, усяго толькі.

   • Х. бы крыху пацяплела.
   • Х. бы раз глянуць на яе.

7. часц. ўзмацняльная. Ужыв. ў значэнні: нават, няхай нават.

   • Я х. заўтра гатова ў дарогу.

8. часц. вылучальная. Ужыв. ў значэнні: напрыклад.

   • Калі ты х. вернешся?

9. часц. ўзмацняльная (у спалучэнні з неазначальным займ. і прысл.). Ужыв. ў азначальным значэнні: любы, усякі, у любое месца, у любы час.

   • Я цяпер х. што з’ем.
   • Ён цяпер х. куды паедзе.

◊

• Хоць бы і так — нічога дрэннага, калі і так будзе.

• Хоць бы што каму (разм.) — нішто не дзейнічае на каго-н., не звяртае ўвагі на каго-н.

• Хоць куды, у знач. вык. (разм.) — вельмі добры, выдатны.