Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Махнаве́шка ’галавешка’ (Жд. 1). У выніку кантамінацыі лексем махнатка і галавешка (гл.).

Махна́тка, махне́тка, махны́тка, махны́ка ’галавешка’ (стаўб., Жыв. сл.; хоцім., Янк. 2; Сцяшк. Сл., Мат. Маг.; Мікуц.; паўд.-усх., КЭС), ’маленькая галавешка’ (Бяльк., Растарг., Мат. Гом.), ’худы, хілы чалавек’ (Юрч., Нас.), махні́ткіня ’вялікая галавешка’ (слаўг., Нар. словатв.), смал. мохны́тка ’галавешка ў печы’, махни́тка ’тс’. Да махна́ты (гл.). Аб суфіксе ‑(ат)ка гл. Сцяцко, Афікс. наз., 149. Матывацыя: абгарэлае палена — галавешка — выглядае махнатым дзякуючы попелу ў выглядзе лісточкаў.

Махна́ты ’аброслы густой поўсцю, валасамі’, ’(тканіна) з густым ворсам’, ’дрэва з густой ігліцай’, ’пышны куст’, ’што-небудзь, пакрытае плесняй’ (Грыг., Яруш.; ТСБМ; Карскі, Труды; іўеў., Сл. ПЗБ; КЭС, лаг.). Ст.-рус. мохнаты(й) ’тс’. Да мох (гл.).

Махна́шка, махну́ша, махнушка ’галавешка’ (Жд. 1; навагр., карэліц., З нар. сл.), смал. мохнышка. Да махна́ты (гл.). Параўн. аналагічна ўтвораныя рус. арх. мохнушка, мохнуша ’касмыль, пасма, жмут’, ’рукавіца з касматай скуры’, пск. ’кудлаты сабака’.

Махня́нка ’берасцянка, Fringilla coelebs’ (Інстр. II, БелСЭ, 2). Да мох (гл.). Відавочна, утворанае ў выніку кантамінацыі лексем махняны (ці махавы) і берасцянка.

Маховы, мохавы ’зялёны’ (іўеў., Сцяшк. Сл., Інстр. II). Да мох (гл.).

Махол ’бяздумная, ветраная асоба’ (Юрч., Суч. нар. сл.). Відаць, скарочаная форма ад малахол.

Махонік ’махавік’ (Інстр. II). Утворана ад рэдкага прыметніка ⁺махоны ’махавы’. Параўн. серб.-харв. mahònti ’мохавы’.

Махоня (груб.) ’маўклівы чалавек’ (маст., Сцяшк. Сл.). Няясна. Магчыма, пад уплывам ціхоня ад ⁺махонны, параўн. рус. пск. махоня ’хмурны чалавек’.

Махор ’канец мяшка ля завязкі’, ’матузкі, засуканыя на рушніку’ (КЭС, лаг.), ’доўгая палоска, адарваная ад тканіны’ (беласт., Сл. ПЗБ). Да махры́ (гл.).