Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

спіннамазгавы́, ‑ая, ‑ое.

Які мае адносіны да спіннога мозга або да яго дзейнасці. Спіннамазгавыя нервы.

•••

Спіннамазгавая вадкасць гл. вадкасць.

спінны́, ‑ая, ‑ое.

Які мае адносіны да спіны; які знаходзіцца на спіне, у вобласці спіны. Спінныя пазванкі. Спінныя плаўнікі.

•••

Спінная струна гл. струна.

Спінны мозг гл. мозг.

Спінны хрыбет гл. хрыбет.

спірагра́ма, ‑ы, ж.

Графічны адбітак рухаў лёгкіх у працэсе работы.

[Ад лац. spirare — дыхаць, выдыхаць і грэч. gramma — надпіс.]

спірагра́фія, ‑і, ж.

Запіс работы лёгкіх пры дапамозе спецыяльнага прыбора.

[Ад лац. spirare — дыхаць, выдыхаць і грэч. graphō — пішу.]

спіралепадо́бны, ‑ая, ‑ае.

Які мае выгляд спіралі. Спіралепадобны дрот.

спіра́ль, ‑і, ж.

1. Незамкнутая крывая лінія, якая ўтварае шэраг абаротаў вакол пункта на плоскасці або вакол восі. Апісаць спіраль. // Лінія, кірунак такога выгляду, формы. Частку лескі абкруціце па спіралі вакол вудзільна і прапусціце пад гумавую трубку на вяршыні. Матрунёнак. // Прадмет, рэч і пад., звітыя, скручаныя па такой лініі. Спіралі плюшчу. □ Спіраль важкага каната са свістам развінулася. Самуйлёнак. // у знач. прысл. спіра́ллю. У выглядзе такой лініі. Дарога спіраллю віецца. Вялюгін.

2. Дрот ці спружына спецыяльнага прызначэння, якія маюць вінтавую форму. Паспяшаўся на палубу, а прас не выключыў. Спіраль перагарэла. Мыслівец.

3. Фігура вышэйшага пілатажу. Самалёт задрыжаў, увайшоў у крутую спіраль. Алешка.

[Ад лац. spira — выгіб.]

спіра́лька, ‑і, ДМ ‑льцы; Р мн. ‑лек; ж.

Памянш.-ласк. да спіраль (у 1, 2 знач.). Спрытна хадзіў у яго руках рубанак, і тонкая стружка, завіваючыся ў залацістыя пад сонцам спіралькі, з ціхім шолахам ападала на дол. Лынькоў. З гэтых дроцікаў трэба было скруціць спіральку і пакласці на рэйку. Карпюк.

спіра́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да спіралі. Спіральная лінія. // Які мае выгляд, форму спіралі. Спіральная лесвіца. Спіральны спуск самалёта.

спіраме́тры́я, ‑і, ж.

Вымярэнне жыццёвай ёмістасці лёгкіх з дапамогай спірометра.

[Ад лац. spirare — дыхаць, выдыхаць і грэч. metrēo — вымяраю.]

спіра́нт, ‑а, М ‑нце, м.

У фанетыцы — фрыкатыўны зычны гук.

[Ад лац. spirans, spirantis — які дзьме.]