пято́к, ‑тка, м.
Разм. Колькасць, роўная пяці; пяць аднолькавых прадметаў. Вечарам, пакідаючы поле, я загортваў з пяток бульбін у мяшок і нёс іх у вёску — малому Генрыху. Ракітны. Праз якіх хвілін пяток вартавы асцярожна падсунуў .. [Васілю Іванавічу] пад галаву нечую ватоўку, прыкрыў шынялём. Лынькоў.
пятро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы, ж.; мн. няма.
Уст. Пост у праваслаўных перад святам апосталаў Пятра і Паўла, якое святкуецца 12 ліпеня па новаму стылю. Стаяў млява-пагодны дзень, адзін з тых дзён, якія рэдка калі бываюць у пятроўку. Нікановіч.
пятру́шка, ‑і, ДМ ‑пілы, ж.
Агародная расліна сямейства парасонавых, корань і лісце якой ужываюцца як прыправа да страў. Варылі-гатавалі Паводле строгіх правіл, У меру дадавалі Усякае прыправы: І часначку з цыбулькай, І перчыку з пятрушкай... Кацёл крактаў і булькаў, І смачна дыхаў юшкай. Гілевіч.
пятру́шкавы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да пятрушкі. Пятрушкавы корань.
пятрэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; незак.
Разм. Сохнуць, высыхаць (на сонцы, ветры і пад.). Пахне свежая ралля, пятрэе сухое бадылле, цвёрды чабор хаваецца ў іржэўнік. Чорны.
пя́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Ліч. парадк. да пяць. Пяты дзень. Пяты вагон. Пяты год.
2. у знач. наз. пя́тая, ‑ай, ж. Пятая частка чаго‑н. Адна пятая насельніцтва.
•••
Пятая калона гл. калона.
Пятае кола ў возе гл. кола.
Пятае цераз дзесятае; з пятага на дзесятае — непаслядоўна, без падрабязнасцей (расказаць, адказаць і пад.).
пяхо́та, ‑ы, ДМ ‑хоце, ж.
Род войска, якое дзейнічае пешым парадкам. Служыць у пяхоце. Марская пяхота. □ Калі артылерысты перанеслі агонь углыбіню, у бой пайшлі топкі і пяхота. Мележ.
пяхо́тны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да пяхоты. Пяхотны полк. // Прызначаны для пяхоты, для пехацінца. Пяхотнае абмундзіраванне. Пяхотныя пятліцы. // Які служыць у пяхоце. Пяхотны афіцэр.
пяхце́р, пехцяра, м.
1. Абл. Кашэль, торба. [Селянін] прывесіў да аглоблі пяхцер з мурагом, выцягнуў з-пад сядзення гуньку і тады толькі пакрыў ёю каня. Лобан.
2. Разм. Пра нязграбнага, непаваротлівага чалавека. — Гэй, ты, пяхцер, разлёгся тут бабай разанскай, нельга і да арбы падысці, — раздаецца раптам голас Ваські Шкетава. Лынькоў.
пяце́льны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да пятлі (у 2 знач.). Пяцельны рад. Пяцельная дзірка. // Прызначаны для петляў, для апрацоўкі петляў. Пяцельны шнур. Пяцельная машына.