Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

ві́лачнік, ‑а, м.

1. Тое, што і качарэжнік.

2. Дзяржанне вілаў, вілак. Маці стаяла каля печы, успёршыся на вілачнік, і расказвала мужу, што адбылося за дзень у іхняй вёсцы і маёнтку. Пальчэўскі.

ві́лачны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае дачыненне да вілкі (у 1 знач.).

2. Які мае дачыненне да вілак, вілаў.

ві́ліс, ‑а, м.

Разм. Легкавая аўтамашына маркі Віліс.

ві́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.

1. Назва розных дэталей, прыстасаванняў з раздвоеным канцом. Штэпсельная вілка.

2. Сукупнасць двух прыцэлаў, пры адным з якіх атрымліваецца недалёт, а пры другім — пералёт снарадаў у адносінах да цэлі. Узяць цэль у вілку.

3. Шахматная пазіцыя, пры якой адна фігура пагражае адначасова некалькім фігурам.

ві́лкі, ‑лак; адз. няма.

1. Доўгая палка з двума металічнымі паўкруглымі рагамі на канцы, пры дапамозе якой ставяць у печ і вымаюць з яе гаршкі, чыгункі і пад.

2. Тое, што і вілы.

ві́лы, ‑аў, адз. няма.

Ручная сельскагаспадарчая прылада ў выглядзе доўгага дзяржання з рагулінай або зубамі на канцы для падняцця і пераносу сена, саломы і пад. Макар скідваў траву. Падхопліваў на вілы добрае бярэма, шпурляў на зямлю. Асіпенка.

•••

Віламі па вадзе пісана гл. пісаны.

вільгатнава́ты, ‑ая, ‑ае.

Разм. Крыху вільготны; сыраваты. Вільгатнаватая бялізна. Вільгатнаваты пясок.

вільгатне́ць, ‑ее; незак.

Рабіцца вільготным. Вільгатнее паветра.

ві́льгаць, ‑і, ж.

Вада, вадкасць. Дрэвы прагнулі вільгаці і спускалі, скручвалі лісце. Шамякін. І вочы.. [маці] затуманіліся, зноў укрыліся здрадніцкай вільгаццю. Лынькоў. // Сырасць. Вечарэла. З балот пацягнула цёплаю вільгаццю. Колас. Вільгаць ішла з лясоў і туманамі асядала на голую зямлю. Чорны.

вільгацяме́р, ‑а, м.

Прылада для вызначэння вільготнасці газаў, пары і цвёрдых матэрыялаў.