Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

нішкам, прысл. (разм.).

  1. Моўчкі. Ка мне схілілася ты н.

  2. Непрыкметна для іншых; употай.

    • Увайсці ў хату н.

нішто1, займ.

  1. Ні адзін прадмет, ніякая з’ява, ніякая справа.

    • Яго н. не цікавіць.
  2. нішто, за ні што, нічым, н. Пра каго-, што-н., хто (што) нічога сабой не ўяўляе, не мае ніякай цаны.

    • Ператварыцца ў н.

нішто2, прысл.

  1. прысл. (часта ў спалучэнні са словам «сабе»), Нядрэнна, ніштавата, даволі добра.

    • Жывуць н. сабе.
  2. безас. у знач. вык. Хоць бы што, не шкодзіць.

    • Трапіў у аварыю — і н.
  3. у знач. вык. (часта ў спалучэнні са словам «сабе»), Неблагі, нядрэнны.

    • Ураджай н.
    • Дзяўчына н. сабе.

нішчымніца, , ж. (разм.).

  1. Посная ежа.

    • Сядзець на нішчымніцы.
  2. Бясхлебіца.

нішчымны, .

  1. Не прыпраўлены скаромным, без скаромнага; посны.

    • Нішчымная капуста.
  2. Без нічога, без якіх-н. дабавак; пусты.

    • Есці н. хлеб.

нішчыцца, ; незак.

Знішчацца, гінуць, прападаць.

  • Безгаспадарчасцю нішчыцца дабро дзяржавы.

нішчыць, ; незак.

Знішчаць, разбураць; пустошыць, не даваць развівацца.

  • Н. лясы.
  • Агонь спапяляў і нішчыў усё на сваім шляху.

|| наз. нішчэнне, .

ніяк, прысл.

Ніякім чынам; зусім.

  • Н. нельга (немагчыма).
  • Н. не ўспомніць.

ніякавата, прысл. (разм.).

  1. Няёмка, не па сабе, сарамліва.

    • Адчуваць сябе н.
  2. Нязручна, нягожа.

    • Без дзягі хадзіць н.

ніякі, , займ.

  1. У адмоўных сказах: ніводны, які б ні быў.

    • Ніякія довады не памаглі.
  2. у спалуч. з часц. «не». Зусім не (разм.).

    • Н. я не сваяк табе.

  • Без нічога ніякага (разм.) — без дай прычыны; раптоўна.

  • Не вытрымліваць ніякай крытыкі — быць нікуды не вартым.