Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

дзот, , м.

Умацаваны абаронны агнявы пункт (скарачэнне па пачатковых літарах: ад рускага выразу — деревоземляная огневая точка).

  • Па дзотах праціўніка несціхана садзілі гарматы.

дзылінкаць, ; незак. (разм.).

Ствараць чым-н. металічным звінячы гук.

  • Д. ключамі.

|| аднакр. дзылінкнуць, .

|| наз. дзылінканне, .

дзын-дзын, гукаперайм.

Пра гукі званочка, бомы і пад.

  • А званочак пад дугою дзын-дзын-дзын.

дзьмухавец, , м., зб. (разм.).

Травяністая расліна сямейства складанакветных з жоўтымі кветкамі і насеннем на пушыстых валасінках, дзякуючы якім яно лёгка разносіцца ветрам.

|| прым. дзьмухаўцовы, .

дзьмухаць, ; незак.

Перарывіста дзьмуць.

  • Д. на шклянку з гарачым чаем.

|| аднакр. дзьмухнуць, .

  • Д. на свечку.

|| наз. дзьмуханне, .

дзьмуцца, ; незак. (разм.).

Сердаваць, крыўдзіцца, выказваць сваім выглядам незадаволенасць.

  • Цэлы тыдзень дзьмецца на старшыню.

дзьмуць, ; незак.

  1. Веяць, гнаць паветра.

    • Дзьмуў лёгкі ветрык.
  2. З сілай выпускаць з рота струмень паветра.

    • Д. на агонь.
    • У дудку дзьме хлапчук.

  • Куды вецер дзьме (разм. неадабр.) — не мець сваёй думкі, прыстасоўвацца да існуючых меркаванняў.

дзюба, , ж.

У птушак: рагавое ўтварэнне з дзвюх падоўжаных сківіц.

  • Арліная д.

  • З камарыную дзюбу (разм.) — пра што-н. малое, мізэрнае.

|| памянш. дзюбка, .

дзюбаты, .

  1. З доўгай дзюбай.

    • Д. бусел шпацыруе.
  2. Падобны на дзюбу.

    • Прамову гаварыў чалавек з дзюбатым тварам.

дзюбацца, ; незак.

  1. Пра птушак: мець звычку дзюбаць каго-н.

    • Гусі дзюбаюцца.
  2. Біць дзюбай адзін аднаго.

    • Пеўні дзюбаюцца на сметніку.