Verbum

чырваніць, ✂; незак.

1. Рабіць чырвоным, барвовым, надаваць чырвоны колер каму-, чаму-н.

   • Узыходзіла сонца і чырваніла неба.

2. Фарбаваць у чырвоны колер.

чырвань, ✂, ж.

1. гл. чырвоны.

2. Чырвоная пляма, пачырваненне ад прыліву крыві, запалення.

3. Румянец.

   • Твар наліўся чырванню.

чырвона... і чырвона-...

Першая частка складаных слоў са знач.:

• 1) чырвоны (у 1 і 2 знач.), з чырвоным, напр. чырвонагаловы;
• 2) чырвоны (у 3 знач.), напр. чырвонаармеец, чырвонагвардзеец;
• 3) чырванаватага або бурага адцення, напр. чырвонакачанны, чырвонацагляны, чырвона-пярэсты, чырвона-рабы.

чырвонаармеец, ✂, м.

Баец Чырвонай Арміі.

|| прым. чырвонаармейскі, ✂.

чырвонагаловік, ✂, м.

Тое, што і падасінавік.

чырвонагаловы, ✂.

З чырвонай галавой, галоўкай.

• Ч. дзяцел.
• Ч. грыб.

чырвонагвардзеец, ✂, м.

Баец чырвонай гвардыі.

|| прым. чырвонагвардзейскі, ✂.

чырвонец, ✂, м.

1. Назва замежных залатых манет (дукатаў, цэхінаў) у дапятроўскай Расіі.

2. Найменне рускіх залатых манет 3-рублёвай і 5-рублёвай вартасці ў 18—19 стагоддзяў.

3. З 1922 г. да 1947 г.: грашовы крэдытны білет у 10 рублёў (цяпер разм.).

|| прым. чырвонцавы, ✂.

чырвоны, ✂.

1. Які мае афарбоўку аднаго з асноўных колераў спектра, што ідзе перад аранжавым; колеру крыві.

   • Чырвоныя памідоры.
   • Ч. аловак.

2. Пачырванелы ад прыліву крыві да скуры.

   • Ч. твар.

3. Звязаны з рэвалюцыйнай дзейнасцю, з савецкім ладам, з Чырвонай Арміяй.

   • Ч. камандзір.
   • Чырвоныя (наз.) ўступалі ў горад.

4. У народнай мове і паэзіі для абазначэння чаго-н. прыгожага, яснага, светлага і пад.

   • Чырвонае сонейка.
   • Чырвоная раніца.

5. Як састаўная частка некаторых батанічных і заалагічных назваў.

   • Ч. перац.

○

• Чырвонае віно — віно, прыгатаванае з цёмных гатункаў вінаграду.

• Чырвоная кніга — кніга Міжнароднага саюза аховы прыроды і прыродных рэсурсаў, якая змяшчае ў сабе кароткія звесткі аб распаўсюджанні, колькасці, біялогіі і мерах аховы рэдкіх відаў жывёлы і раслін усяго свету.

• Чырвоная рыба — рыба сямейства асятровых.

• Чырвоны гальштук — тое, што і піянерскі гальштук.

• Чырвоны напал — такая ступень нагрэву, пры якой металы пачынаюць свяціцца чырвоным святлом.

• Чырвоны радок — першы радок абзаца.

• Чырвоны лес — хваёвы лес.

• Чырвоная ікра — ікра ласасёвых рыб.

|| наз. чырвань, ✂.

чырвы, ✂, ж.

Картачная масць з малюнкам у выглядзе чырвоных сэрцаў.

|| прым. чырвовы, ✂.

• Ч. ніжнік.