Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

цюцюпан, , м.

Лугавая ці палявая расліна сямейства складанакветных з кветкамі, падобнымі на рамонак.

|| прым. цюцюпанавы, .

цю-цю, у знач. вык. (разм. жарт.).

Ужыв. для абазначэння прапажы, знікнення чаго-н.

  • Грошыкі твае цю-цю!

цявіна, , ж.

Сцябліна травы, травінка.

  • Зялёная ц. мятліцы.

|| памянш. цявінка, .

цяг, , м.

Бег, рух.

  • Бягуць няспынным цягам дні.

  • Адным цягам (разм.) — без перадышкі.

  • Даць цягу (разм.) — уцячы, пабегчы.

  • З цягам часу — праз некаторы час.

цяга, , ж.

  1. Сіла, пры дапамозе якой перамяшчаецца што-н., а таксама крыніца такой сілы (жывёла, машына, электрычнасць).

    • Паравая ц.
    • Конная ц.
  2. Рух газаў, дыму (звычайна ў топачных і вентыляцыйных канструкцыях), які выклікаецца рознасцю ціску.

    • Печ дыміць ад слабай цягі.
  3. Стрыжань, які перадае рух ад адной часткі механізма да другой (спец.).

    • Стрэлачная ц.
  4. У архітэктуры: зроблены з тынку або каменны паясок, які падзяляе вонкавыя і ўнутраныя сцены, абрамляе столь і пано.

  5. Імкненне, прыхільнасць да каго-, чаго-н.

    • Ц. да навукі.
    • Ц. да цяпла.
  6. Шлюбны палёт самца слонкі ў пошуках самкі (спец.).

|| прым. цягавы, .

цягавіты, .

Здольны многа і цяжка працаваць; загартаваны ў працы; працавіты.

  • Ц. конь.
  • Ц. работнік.

|| наз. цягавітасць, .

цягавы, .

Які мае адносіны да цягі (у 2 знач.); прызначаны для цягі, перамяшчэння чаго-н.

  • Цягавая сіла.

цягальны, , (спец.).

Які служыць для выцягвання чаго-н. (цяжкасцей, грузаў і пад.).

  • Цягальная лябёдка.

цягамер, , м. (спец.).

Прыбор для вымярэння сілы цягі ў топках, катлах ці вентыляцыйных канструкцыях.

|| прым. цягамерны, .

цяганіна, , ж. (разм.).

Наўмыснае зацягванне якой-н. справы; маруднае рашэнне якога-н. пытання; валакіта.

  • Надакучыла гэта ц., а цяпер пойдзе ц. па судах.