Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

экспрэсія, , ж. (кніжн.).

Выразнасць, сіла выражэння пачуццяў, перажыванняў.

  • Дэкламаваць з экспрэсіяй.

экспрэсіянізм, , м.

Плынь у мастацтве і літаратуры першай палавіны 20 ст., прадстаўнікі якой лічылі сваёй асноўнай задачай выражэнне ўнутранага свету мастака, яго суб’ектыўных творчых перажыванняў, іншы раз гратэскную эмацыянальную выразнасць вобраза.

|| прым. экспрэсіяністычны, .

экспрэсіяніст, , м.

Мастак — паслядоўнік экспрэсіянізму.

|| ж. экспрэсіяністка, .

|| прым. экспрэсіянісцкі, .

экспрэс-...

Першая частка складаных слоў са знач. маментальны, тэрміновы, напр. экспрэс-аналіз, экспрэс-дыягностыка, экспрэс-інфармацыя, экспрэс-лабараторыя (якая ажыццяўляе тэрміновыя аналізы, пробы), экспрэс-проба.

экстаз, , м.

  1. Непрытомна-самазабыўны стан (кніжн.).

    • Дайсці да экстазу.
    • Гаварыць што-н. у экстазе.
  2. Від афектыўнага псіхічнага расстройства (спец.).

|| прым. экстатычны, .

экстра1, нескл., прым.

Самы лепшы, найвышэйшы (пра якасць, гатунак тавару).

  • Гарэлка э.

экстра..., прыстаўка.

Утварае назоўнікі і прыметнікі са знач.:

  • 1) найвышэйшы, напр. экстраклас, экстракрышталічны;
  • 2) які выходзіць за межы звычайнага, напр. экстраардынарны, экстразанальны, экстрамодны;
  • 3) экстраны, напр. экстрапошта, экстрафрахт.

экстраардынарны, , ж. (кніжн.).

Незвычайны, рэдкі; проціл. ардынарны.

  • Экстраардынарны прафесар — пасада ў навучальнай установе, якую займаў звышштатны прафесар.

|| наз. экстраардынарнасць, .

экстравагантны, , ж. (кніжн.).

Занадта своеасаблівы, які разыходзіцца з агульнапрынятымі нормамі.

  • Э. ўчынак.
  • Э. касцюм.

|| наз. экстравагантнасць, .

экстракт, , м.

Тое, што і выцяжка (у 2 знач.).

|| прым. экстрактны, .