Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

чытальнік, , м.

Чалавек, які з высокім майстэрствам чытае творы мастацкай літаратуры; артыст, дэкламатар.

|| ж. чытальніца, .

|| прым. чытальніцкі, .

чытальны, .

Прызначаны для чытання, заняткаў з кнігамі, часопісамі.

  • Чытальная зала.

чытальня, , ж.

Спецыяльнае памяшканне ў бібліятэцы, у клубе для чытання ці заняткаў.

  • Купіць кнігі для чытальні.

чытанка, , ж.

Кніжка, падручнік, дзе змешчаны невялікія тэксты, творы ці ўрыўкі з твораў для практыкавання ў чытанні, набыцця навыкаў чытання; хрэстаматыя.

чытацца, ; незак.

  1. Паддавацца чытанню; быць чытальным.

    • Апавяданне чытаецца з цікавасцю.
    • Надпіс цяжка чытаецца.
  2. безас. Пра наяўнасць жадання ці магчымасці чытаць.

    • Мне сягоння не чытаецца.
  3. перан. Распазнавацца, угадвацца па якіх-н. прыкметах.

    • У вачах чытаўся сум.

чытаць, ; незак.

  1. Адрозніваць і спалучаць літары ў словы, знаёміцца са зместам напісанага.

    • Ч. кнігу.
    • Ч. па складах.
    • Бегла ч.
  2. Разумець, разбірацца ў якіх-н. знаках, абазначэннях.

    • Ч. ноты.
    • Ч. чарцяжы.
  3. Па знешніх прыкметах распазнаваць, угадваць што-н. (перажыванні, думкі і пад.).

    • Ч. чужыя думкі.
    • Ён чытаў у яе вачах страх.
  4. Пераказваць які-н. тэкст на памяць.

    • Ч. на памяць байкі.
  5. Выкладаць вусна перад аўдыторыяй.

    • Ч. лекцыі.

  • Чытаць мараль (натацыі, павучанні) — гаварыць з кім-н. строгім тонам, робячы вымову, дакараючы за што-н.

|| зак. прачытаць, .

|| наз. чытанне, , чытка, і прачытанне, .

чытач, , м.

  1. Той, хто чытае якія-н. творы, да каго звернуты творы пісьменнасці.

    • Апавяданне спадабалася чытачам.
  2. Наведвальнік, абанент грамадскай бібліятэкі, чытальні.

    • Бібліятэка праводзіць перарэгістрацыю чытачоў.

|| ж. чытачка, .

|| прым. чытацкі, .

чытка, , ж.

  1. гл. чытаць.

  2. Чытанне ўголас чаго-н.

  3. Чытанне акцёрамі п’есы па ролях (від рэпетыцыі).

чытэльны, .

Які лёгка чытаецца; выразны.

  • Ч. почырк.

|| наз. чытэльнасць, .

чых1, , м.

Тое, што і чханне.

  • Раптам на яго напаў чых.