Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Ве́ле ’шмат, многа’ (Сцяшк. МГ). З польск. wiele ’тс’. У ст.-бел. мове веле, веля ’тс’ засведчана з XVI ст. (Булыка, Запазыч.).

Велеры́б ’кіт’ (Нас.). Запазычанне з польск. wieloryb ’тс’ (да польск. слова гл. Брукнер, 616). У помніках бел. мовы велерибъ, велиорибъ, велорибъ вядома з XVII ст. (гл. Булыка, Запазыч., 59).

Велісаза́р ’сузор’е (Плеяды?)’ (Касп.). Да назвы Плеяд і Арыёна (рус. волосажа́ры, укр. волосожа́р і г. д.). Этымалогія няпэўная. Гл. Фасмер, 1, 343.

Ве́льбіць ’хваліць, праслаўляць’ (Нас.). Ст.-бел. велбити ’тс’ (засведчана ў помніках з XVI ст.; Булыка, Запазыч.). З польск. wielbić ’тс’ (а гэта звязана з wielki, wiele; гл. Брукнер, 616).

Велькано́ц ’вялікдзень’ (Жд., 2). З польск. wielkanoc ’тс’. Параўн. ст.-бел. велканоцъ (XVI–XVII стст.; Булыка, Запазыч.).

Ве́льма (Шат., Бяльк.), ве́льмі (Нас., Касп., Бяльк.). Ст.-рус., ст.-слав. вельми, укр. ве́льми, рус. дыял. вельми́, вельмо́, польск. wielmi, чэш. velmi, серб. вео̀ма ’вельмі’ (< *вельма) і г. д. Прасл., магчыма, *velьmi, *velьma. Утварэнне ад асновы *vel‑ ’вялікі’ (параўн. прасл. *velьi̯ь і *velikъ ’вялікі’). Калі ўзяць да ўвагі націск у рус. вельми́ і серб. вео̀ма (што можна сведчыць аб прасл. *velьmí, *velьmá), то бел. і ўкр. словы (з націскам на першым складзе) здаюцца некалькі падазронымі. Запазычанне з польскай мовы? (да таго ж спрадвечна ўкр. форма была б *вільми!).

Велягу́р, велягу́ра ’перарослы’ (Нас.), велягу́рны, велягу́рысты ’высакарослы; велічны; высакамоўны; фанабэрысты; пышны’. Да этымалогіі гл. Супрун, Веснік БДУ, 1969, 2, 68 наст.