Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Вана́дый ’рэдкі метал’ (КТС). Праз рускае пасрэдніцтва з ням. Vanadium, Vanadin (Шанскі, 1, В, 16–17; Рудніцкі, 1, 306).

Ванглёнка. Гл. вандліна.

Ванго́р ’сом’ (КЭС, Інстр. II), вангор, вангош ’вугор’ (КЭС), вангош ’уюн’ (КЭС). Запазычанне з польскай мовы: węgorz ’вугор’.

Ва́нгыля ’евангелле’ (Грыг.), вангаля ’тс’ (Мядзв.), ваянгелле ’тс’ (Шпіл.). Да евангелле (гл.). У апошнім выпадку з метатэзай у пачатку слова пад уплывам другаснага збліжэння з ангел. Гл. ваянгел.

Ванда́л ’жорсткі чалавек’ (КТС). Праз рус. вандал да франц. vandale ’тс’ (Шанскі, 1, В, 17; Рудніцкі, 1, 307; БЕР, 1, 117–118).

Вандалі́зм (БРС). З рус. вандализм (Крукоўскі, Уплыў, 76) з франц. vandalisme ’тс’ (Шанскі, 1, В, 17).

Вандза́ ’плакса’ (КСП). Параўн. рус. ва́ньзя, ваньзя́ і ваньдзя́ дурнаваты чалавек, цяльпук’ (СРНГ, 2, 38). Экспрэсіўнае ўтварэнне, магчыма, ад уласнага імя Ванька, на бел. глебе кантамінаванага з вэндзіць; параўн. вандзонка ’лены, непаваротлівы чалавек’ (Бяльк.).

Вандзігаць ’напружана працаваць (?)’ (КЭС): «А што ж, браток, мая справа такая: свята адпачывай, будні працуй. Была пара, вандзігаў і я так, ого-о!» (Ц. Гартны). Вандзігаць < *вандзіга, якое можа быць звязана з вандраваць (гл.).

Вандзі́дла ’цуглі’ (Касп.). Паланізм: польск. wędzidło ’цуглі, мундштук’.

Вандзі́цца ’плакаць’ (КСП). Да вандза (гл.).