Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

На́шлыг ’накрыж’ (чач., Жыв. сл.). Відаць, да шлёгаць, шлыгаваць ’звязваць часткі плыта’.

Нашовы ’вышыванне’ (Бяльк.). Да шыць.

На́шскі ’наш, свой, уласцівы нам’ (Гарэц.). Гл. на́скі.

Нашта́лт ’падобна да, зусім як’ (ТС). Гл. накшталт.

Нашто ’навошта’ (Сл. ПЗБ), на́шта ’тс’ (Растарг.), на́шчо ’тс’ (ТС). З на і што (шчо).

Нашу́лка ’ахапак чаго-небудзь (акрамя сена), які бяруць пад паху’ (навагр., Нар. сл.), ’ношка’ (іўеў., маладз., Сл. ПЗБ), нашу́лкі ’насілкі; дзве жэрдкі, на якіх пераносяць сена’ (ашм., смарг., Сл. ПЗБ). ГТамянш. да ноша ’груз, вязка, якія нясуць на сабе ці з сабой’, ношы ’насілкі’ (гл.); у < о пад націскам, відаць, адлюстроўвае закрытае або дыфтангічнае вымаўленне галоснага, характэрнае для названага арэала, гл. Нарысы па бел. дыял., 37 і інш. Параўн. нашоука, нашоукі, нашолкі ’ношка’ (навагр., іўеў., Сл. ПЗБ).

Нашупы́рыцца ’наставіць пер’е (пра курэй)’ (Бяльк.). Гл. нашапу́рыцца, нашаперыцца.

Нашу́хацца ’многа надзець на сябе’ (ТС). Да шукацца ’шамацець’, ад гукапераймальнага шух ’шась’ (гл.).

Нашу́шкацца, нашуштацца ’многа надзець на сябе’ (ТС, жытк., Жыв. сл.). Да шу́шкацца ’апрануць на сябе шмат’ і ’поркацца, шамацець, шаптацца’, параўн. нашу́шкацца ’нагаварыцца шэптам’ (Нас.), а таксама рус. нашу́шкаться, начу́чкаться ’многа на сябе адзець’ (дан., СРНГ).

На́шцы, на́сцы ’наскі, тутэйшы’ (ТС). Няясна; магчыма, глыбокі архаізм адпаведна да на́шскі ’тс’ з пераходам ‑кі > ‑цы, параўн. уроцьКурокі ’хвароба ад дрэнных вачэй’, кадуцыс кадукі, ад кадук ’бяда, няшчасце’, адносна апошніх гл. Карскі, 1, 365–366; параўн. заканамернае польск. litewscy ’літоўскія’ пры litewski ’літоўскі’ і пад. Гл. наскі.