Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Ко́мжа ’доўгае з шырокімі рукавамі адзенне рэлігійнага культу’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. польск. komża ’стыхар’ (там жа, 2, 498). Паланізм.

Ко́мікі ’бульбянае пюрэ’ (Мат. Гом.). Да кожг-

Ко́мін ’труба для адводу дыму з печы’ (ТСБМ, Нас., Шат., КЭС, лаг., Сл. паўн.-зах., ТС, Хар., Сержп. Пр., Бір., Бяльк., Сержп. Грам., Сцяшк., П. С.). Укр. комин ’тс’. Запазычанне з польск. komin ’тс’ (Слаўскі, 2, 385; Булыка, Запазыч., 165).

Ко́мкаць1 ’камячыць’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах.). Гл. ком1.

Ко́мкаць2 ’прагна есці булку, пірог’ (Нар. лекс., Сержп. Грам.). Гл. комшыць, комсаць.

Ко́млата ’пакой’ (Ян.). Гл. комната.

Ко́мля ’рыбалоўная снасць’ (Сцяшк. Сл., З нар. сл., Сл. паўн.-зах., ТС, Мат. Гом.). Гл. кломля.

Ко́мната ’пакой’ (Сл. паўн.-зах., Бяльк., Сцяшк.). Ст.-бел. комната, ковната ’пакой’ — запазычанне з польск. komnata, kownata ’тс’ (Булыка, Запазыч., 164). Параўн. укр. кімната, рус. комната. Для сучаснай беларускай мовы неабходна мець на ўвазе другаснае запазычанне праз рускую мову.

Ко́мпал ’галава’ (Яўс.). Параўн. рус. пеяратыў кумпол ’галава ’. Гэтыя словы да рус. купол ’купал’, якое з’яўляецца запазычаннем з ням. Kuppel ’тс’ або франц. сойроіе (Фасмер, 2, 421; Шанскі, 2, 8, 448–449).

Ко́мпас ’прыбор для вызначэння напрамкаў свету’ (ТСБМ). Ст.-бел. компасъ, конпасъ (з 1584 г.). Запазычанне са ст.-польск. kompas, якое з іт. compasso (Булыка, Запазыч., 164; Шанскі, 2, 8, 239–240).

Ко́мпель ’купальня’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. польск. kąpiel ’купанне’ (там жа, 2, 498). Запазычанне з польскай мовы.