Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Пляткава́ць ’абгаворваць’ (ашм., Сл. ПЗБ; смарг., Сцяшк. Сл.). З польск. plotkować ’рабіць плёткі’ < plotka > плётка2 (гл.).

Плятка́р, плятка́рка ’той, хто любіць разносіць плёткі’ (ТСБМ; Сцяшк. МГ; іўеў., Сл. ПЗБ; ТС; ваўк., ашм., іўеў., ЛА, 3), плятка́рыць ’абгаворваць’ (астрав., Сцяшк. МГ). З польск. plotkarz, plotkarzyć ’тс’.

Плятні́к: ’пляцень’ (лях., Сл. ПЗБ), плятняк ’тс’ (слон., Жыв. НС; Сцяц.; Сцяшк. МГ; брагін., Мат. Гом.), ’зашчытак ад снегу’ (Сцяц.), плятнёўка, плятнюшка ’плятнёвы хлеў’ (Юрч. Вытв.), нявінніца ’асобнае прасла плятня’, плятня ’галлё, якім заплятаюць пляцень’ (ТС). Усе да плесці (гл.). Аналагічна польск. pletniak ’плот з галінак, што пераплятаюць вертыкальныя калкі, пляцень’.

Плятня́1 ’лазіва, прыстасаванне для лазання на дрэва з мэтай выдзёўбвання борці і паднімання калоды’ (Нікан.), ’сплецены з лазы гуж для звязвання плытоў’ (чэрв., Сл. ПЗБ). Параўн. польск. płatnica ’ліна, вяроўка, перавясла, сплеценыя з канапель і саломы’; рус. плеть ’лазіва ў бортніка’. Да плесці (гл.).

Плятня́2 ’маток зблытапых нітак’ (маст., Сл. ПЗБ), ’калонія, сукупнасць (грыбоў)’ (даўг., Сл. ПЗБ). Да сплятацца, плесці (гл.).

Плятня́3 ’хлусня, плёткі’ (Нас., ТС). Гл. плятаць.

Плятры́га (зневаж.) ’нядбайнік’ (дзятл., Сцяшк. Сл.). У выніку кантамінацыі лотр, латруга (гл.) і пляту́н < плятаць (гл.).

Пляту́н ’майстар па пляценню кашоў’ (карм., Мат. Гом.). Да плесці (гл.). Суф. -v//, як у лятун, хадун, паўзун.

Пляту́ха ’драсён, Polygonum aviculare L.’ (бабр., ЛА, 1). Да пле́сці (гл.): сцябліны драсёну сплятаюцца паміж сабой.

Пляту́ха ’саламяны кошык’ (смарг., Сцяшк. Сл.), пляту́шка ’плецены з лазы і саломы посуд’ (Касп.; Нік. Очерки). Да пле́сці (гл.). Суф. ‑ух‑а, ‑ушк‑а мае значэнне ’прадмет дзеяння’ (Сцяцко, Афікс. наз., 71–72).

Плятуха́цца ’блытацца (пра язык)’ (Гарэцкі). З (за)плята́цца < пле́сці (гл.) з экспрэсіўным суф. ‑ух‑.

Пляўду́ра ’плявузгала’, пляўдурыць ’гаварыць пустое’ (міёр., З нар. сл.: Нар. лекс.). Балтызм, параўн. літ. pliaupti, pliaukšti ’вярзці лухту, абы-што гаварыць’ і суф. ‑d‑а з непахвальным значэннем, да якога пазней далучыўся суф. ‑ур‑а.

Пля́ўка ’п’яўка’ (стаўба карэл і ц., З нар. сл.; карэл і ц., Нар. лекс.). Да п’яўка (гл.). Аб мене -/- > -у/ — гл. Карскі, 1, 303.