Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Вазгры́ ’соплі’ (Мядзв.), возкрі ’тс’ (Бяльк.), вазгрывы ’саплівы’ (Касп.); ’неахайны’ (Мядзв.). Рус. возгря ’сапля’, возгривый ’саплівы’, возгривец, возгряк ’саплюк’, возгривить ’пэцкаць’, укр. возгривий, возгряк, воскряк, польск. wozgrza, wozgrzywy, дыял. woźgać ’смаркацца’, в.-луж. wozhor, н.-луж. wochol, wochel, чэш. vozher ’сапля’, vozhřivka ’конская хвароба’, славац. ozger ’конскія соплі’, славен. (v)ozger, vozgriv, ст.-слав. возгри. Прасл. *vozgrja/*voskrja ’сапля’, роднаснае з вазірскім (паўн.-зах. Індыя) wuźgyē ’сліна’ (Махэк₂, 697; Фасмер, 1, 333; Вярэніч, Супрун, Бел.-укр. ізал., 10–11, 71–73).

Ваздахта́р ’палюбоўнік, каханак’ (Бяльк.). Уласнабеларускае, экспрэсіўнае. Да *ваздыхаць ’любіць’. Суфікс ‑тар, як у завадатар. Параўн. рус. воздыхатель (Шанскі, 1, В, 135).

Ваздухі́ ’лёгкія’ (КЭС, Інстр. I). Да дых‑/дух‑. Параўн. аналагічныя ўтварэнні: рус. духи́ і ды́хи ’дыхальныя шляхі, асабліва ў каня’, смал. воздухи ’лёгкія, грудзі’. Параўн. бел. даць пад уздых.

Вазелі́н (БРС). З рус. вазелин (Крукоўскі, Уплыў, 73. Параўн. Рудніцкі, 1, 293).

Вазе́ц ’вознік’ (Бяльк.). Гл. вазак.

Вазіла1 ’павозка’ (Бір. Дзярж.). Рус. устар. возило ’тс’. Да вазіць.

Вазіла2 ’старшы сват’ (Доўн.-Зап., 2). Да вазіць.

Вазіць1 (БРС). Прасл. *voziti — ітэратыў да везці (гл.).

Вазіць2 вазіцца ’катацца’ (Сцяшк.). Семантычнае ўтварэнне ад вазіць1. Параўн. серб.-харв. воза̀кати се ’катацца, ездзіць’.

Вазка ’вялікая каструля’ (Мат. Гом.). Да ваза?

Вазо́к ’лёгкія прыгожыя санкі’ (парыц., Янк. Мат.). Да воз.

Вазон1 ’гаршчок з кветкамі’ (Шпіл., Янк. III). З польск. wazon (Сцяц. Нар.), якое, паводле Брукнера, 604, з’яўляецца ўласнапольскім утварэннем ад waza. Параўн. Фасмер, 1, 267; Рудніцкі, 1, 293.

Вазо́н2 ’выгін ракі на роўным месцы, парослы вакол алешнікам’ (Яшк.). Да вазоны1 (гл.).