Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

пыл, ‑у, м.

1. Найдрабнейшыя цвёрдыя часцінкі, часцей паднятыя з паверхні зямлі, якія лятаюць у паветры або аселі на паверхню рэчаў. Дарожны пыл. Мучны пыл. □ Клубы пылу, узнятыя галубамі, паволі плылі з дзвярэй. Лынькоў. Па дарогах днём і ноччу ў воблаках рудога пылу беглі машыны. Грахоўскі. Ля сцяны стаялі тры куфры, акаваныя жалезам. На ўсім гэтым тоўстым пластом ляжаў пыл. Чарнышэвіч. // Найдрабнейшыя часцінкі вады, снегу і пад. Снежны пыл, падхоплены ветрам, узнімаўся над зямлёй. Мікуліч. Усё насычана было дробным вадзяным пылам, які ўраганны вецер зрываў з крутых хваль. Лынькоў.

2. Тое, што і пылок (у 2 знач.). У пчалы на ножках Дзьмухаўцовы пыл. Узнялася з ношкай, Ледзь хапіла сіл. Калачынскі.

•••

Касмічны пыл — дробныя цвёрдыя часцінкі міжпланетнай і міжзоркавай прасторы.

Аж (толькі) пыл курыць (закурэў) — вельмі хутка (пайсці, пабегчы, паехаць і пад.).

Пусціць пыл у вочы гл. пусціць.

пыла...,

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае слову «пыл» (у 1 знач.), напрыклад: пылапепранікальны, пылападобны, пылаўлоўны, пылавугальны, пыламер, пылаўлоўнік.

пылаачышча́льнік, ‑а, м.

1. Машына для ачышчэння паверхні дарогі ад пылу.

2. Тое, што і пылаўлоўнік.

пылава́ты, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і пылападобны. На паўднёвым усходзе [Полацкай] нізіны характэрны пылаватыя звязныя азёрныя пяскі і супесі. Прырода Беларусі.

пылавы́, ‑ая, ‑ое.

Які мае адносіны да пылу (у 1 знач.). Пылавое воблака. Пылавыя часцінкі. Пылавая інфекцыя.

пыламе́р, ‑а, м.

Прылада для вымярэння запыленасці паветра.

пыланепраніка́льнасць, ‑і, ж.

Непранікальнасць для пылу.

пыланепраніка́льны, ‑ая, ‑ае.

Такі, праз які не можа пранікнуць пыл. Пыланепранікальная тканіна.

пылападо́бны, ‑ая, ‑ае.

Які мае выгляд пылу; вельмі дробны. Пылападобны пясок. Пылападобны вугаль.

пыласо́с, ‑а, м.

Апарат для ачышчэння ад пылу памяшканняў, адзення, мэблі і пад. У калідоры правадніца пыласосам чысціла дывановую дарожку. Хомчанка.