Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

чарнапло́дны, ‑ая, ‑ае.

Які мае плады чорнага колеру. Чарнаплодная рабіна.

чарнары́знік, ‑а, м.

Уст. Манах. Любілі гуляць вечарамі па шляху і чарнарызнікі, што жылі вось тут, управа, у манастыры. Галавач.

чарнары́зніца, ‑ы, ж.

Жан. да чарнарызнік.

чарнаску́ры, ‑ая, ‑ае.

Які мае цёмную скуру; з цёмнай скурай. Гэта ў пекла загналі яны [каралі] Бедакоў, тых людзей чарнаскурых. Бялевіч.

чарнаслі́ў, ‑сліву, м.

Сушаныя плады слівы пэўнага сорту. Кампот з чарнасліву.

чарнасо́ценец, ‑нца, м.

Гіст. Удзельнік рэакцыйна-манархісцкіх пагромных банд — чорных соцень у царскай Расіі. // Крайні, зацяты рэакцыянер. Ясна было для Андрэя, што ў карчме сядзеў самы сапраўдны чарнасоценец. Пестрак.

чарнасо́ценны, ‑ая, ‑ае.

Гіст. Які мае адносіны да чарнасоценцаў; які складаецца з чарнасоценцаў або крайніх рэакцыянераў. Чарнасоценная арганізацыя. □ На арганізаваных бальшавікамі сходах і мітынгах салдаты выносілі рэвалюцыі пратэсту супраць нацкоўвання чарнасоценным друкам салдат на рабочых. «Весці».

чарнасо́ценства, ‑а, н.

Гіст. Ідэалогія чарнасоценцаў; рэакцыйнасць і шавінізм. Лабановіч стаў за стол і пачаў пісаць невялічкае апавяданне, вельмі памяркоўнае, не было ў ім рэвалюцыйнасці, але не мела яно і нічога агульнага з чарнасоценствам. Колас.

чарнасо́шнік, ‑а, м.

Гіст. Цяглавы селянін, які жыў на чорных землях.

чарнасо́шны, ‑ая, ‑ае.

Гіст. У Расіі ў 14–17 стст. — які жыў на чорных землях; дзяржаўны, цяглавы. Чарнасошны селянін.