Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

утыліза́цыя, ‑і, ж.

Выкарыстанне, ужыванне з карысцю. Утылізацыя цяпла. // Выкарыстанне якіх‑н. адходаў у якасці сыравіны, паліва, угнаення і пад. Утылізацыя адходаў вытворчасці.

[Ад лац. utilis — карысны.]

утыліта́рнасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць утылітарнага. Утылітарнасць ведаў.

2. Утылітарныя адносіны, утылітарны падыход да чаго‑н. У Коласа прыгожым, паэтычным выступае звычайная, будзённая праца. Ва утылітарнасці, г. зн. практычнай мэтазгоднасці прыгожага, пісьменнік падкрэслівае яго жыццёвасць, яго «зямную» прыроду. Навуменка.

утыліта́рны, ‑ая, ‑ае.

Заснаваны на імкненні да практычнага выкарыстання, прымянення чаго‑н.; практычны. Максім Багдановіч ставіць і вырашае праблему ідэйна-мастацкай вартасці паэтычных твораў і іх утылітарнай ролі для грамадства. Майхровіч. Замак меў чыста утылітарнае прызначэнне і быў месцам, дзе насельніцтва хавалася на перыяд ваеннай небяспекі. «Помнікі». // Які мае практычнае прымяненне; прыкладны. Утылітарныя веды.

утылітары́зм, ‑у, м.

1. Прынцып ацэнкі ўсіх з’яў з пункту гледжання іх карыснасці, магчымасці служыць сродкам для дасягнення якой‑н. мэты.

2. Напрамак у этыцы, які лічыць карысць асновай маральнасці і крытэрыем чалавечых паводзін.

[Ад лац. utilitas — карысць.]

утылітары́ст, ‑а, М ‑сце, м.

1. Паслядоўнік, прыхільнік утылітарызму (у 2 знач.).

2. Чалавек, які імкнецца з усяго атрымліваць выгаду, карысць, расцэньвае ўсё толькі з практычнага пункту гледжання.

утылітары́стка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Жан. да утылітарыст.

утылітары́сцкі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да утылітарыста, уласцівы яму. Утылітарысцкія погляды.

уты́ль, ‑ю, м., зб.

Адходы вытворчасці, рэчы, якія ўжо не прыгодны для карыстання, але могуць служыць сыравінай для вырабу іншых рэчаў (металічны лом, анучы, папера і пад.).

[Ад лац. utilis — карысны.]

утыль...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «утыльны», напрыклад: утыльадходы, утыльцэх.

утыльзаво́д, ‑а, М ‑дзе, м.

Завод, прызначаны для перапрацоўкі утылю.