Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

плед, ‑а, М ‑дзе, м.

Прамавугольны кавалак грубай шарсцяной або паўшарсцяной тканіны, якая служыць пакрывалам. Ён, стары лорд, проста вось цешыцца скупымі ласкамі сонца, цеплынёй шатландскага пледа і гэтай утульнай і такой прыстойнай цішынёй галерэі. Лынькоў. Калі ж імжыла З нізкіх хмар, — Сялянскім простым пледам Захутваў плечы качагар Батрачцы з-пад Таледа. Багун.

[Англ. plaid.]

плезіяза́ўр, ‑а, м.

Вымерлы марскі яшчар мезазойскай эры.

[Грэч. plēsios — блізкі і sauros — яшчарка.]

плексігла́с, ‑у, м.

Празрыстая бясколерная пластмаса. Над полем круцілася Юліна машына, і сонца перабягала з аднаго крыла на другое, блішчала ў плексігласе кабіны. «Маладосць».

[Ням. Plexiglas.]

плексігла́савы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да плексігласу. // Зроблены з плексігласу. Плексігласавы ліхтар.

племба́за, ‑ы, ж.

Племянная база.

племга́с, ‑а, м.

Племянная гаспадарка.

пле́мя, племя і племені, Д племю і племені, В племя, Т племем і племенем, М (аб) племі і племені; мн. плямёны, плямён і плямёнаў; н.

1. Аб’яднанне некалькіх родаў у дакласавым грамадстве, звязаных агульнасцю мовы і тэрыторыі.

2. Група народнасцей, звязаная агульным паходжаннем і блізкасцю мовы. Перад тым, як распачаць дэбаты па дакладу лорда, трэба было выслухаць гэтага чалавека, прадстаўніка афрыканскага племені з Танганьікі. Лынькоў.

3. Уст. Пакаленне, патомства, род. — Маё шанаванне маладому племені, — усміхаецца Палянскі. «Звязда».

4. толькі адз. Разм. Група людзей, аб’яднаных агульнымі прыкметамі, прыналежнасцю да пэўнага сацыяльнага асяроддзя. Я не магу адплыць у шлях далёкі, Пакуль душой не прынаду ізноў Да тых крыніц, да тых святых вытокаў, Што успаілі племя змагароў. Панчанка. Я твайго неспакойнага племені, Партыя. Бураўкін. // Аб жывёле, птушках, аб’яднаных якой‑н. агульнай прыкметай. Племя вераб’інае! Ты знаеш І зімой таксама хараство. Броўка.

•••

Арлінае племя — пра гордых і смелых людзей.

На племя — для атрымання патомства.

племянны́, ‑ая, ‑ое.

1. Які мае адносіны да племені (у 1 знач.). Племянныя мовы.

2. Які вырошчваецца для прадаўжэння народы; пародзісты (пра свойскую жывёлу). Вера з Каньковым у гэты час абмяркоўвалі пытанне аб набыцці племянных кароў. Асіпенка.

3. Звязаны з развядзеннем пародзістай жывёлы. Племянная ферма. Племянная гаспадарка.

плена́рны, ‑ая, ‑ае.

Які адбываецца пры ўдзеле ўсіх членаў выбарнага кіруючага органа якой‑н. арганізацыі. Пленарнае пасяджэнне.

[Ад лац. plenarius — поўны.]

пле́нум, ‑а, м.

Пленарнае пасяджэнне. Пленум Цэнтральнага Камітэта Камуністычнай партыі Савецкага Саюза.

[Ад лац. plenum — поўнае.]