Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

здзе́льны, ‑ая, ‑ае.

Заснаваны на ўліку выкананай работы, выпрацаванай прадукцыі. Здзельная аплата. Здзельная работа. Здзельная прадукцыя.

здзе́льшчык, ‑а, м.

Рабочы або служачы, які выконвае здзельную работу.

здзе́льшчына, ‑ы, ж.

Здзельная работа; сістэма здзельнай аплаты. Групавая здзельшчына. □ — Кожны бярэ па баразне, — сказаў Веньямін. — Індывідуальная здзельшчына. Навуменка.

здзе́льшчыца, ‑ы, ж.

Жан. да здзельшчык.

здзеравяне́лы і здзервяне́лы, ‑ая, ‑ае.

Цвёрды, як дрэва. Здзеравянелы атожылак. // Здранцвелы, анямелы (пра часткі цела). [Васіль] зусім выбіўся з сіл, залез у снег па пояс і не можа ўжо мясіць яго здзеравянелымі нагамі. Колас. Яўхім стомлена павёў плячамі, перагнуўся трохі назад — хацеў разварушыць здзервянелую спіну. Мележ.

здзеравяне́ць і здзервяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Стаць цвёрдым, як дрэва. Быльнік засох і здзеравянеў. // Здранцвець, анямець (пра часткі цела). У Васіля хутка забалела спіна, здзервянелі рукі. Гаўрылкін.

здзервяне́лы,

гл. здзеравянелы.

здзервяне́ць,

гл. здзеравянець.

здзе́рці, здзяру, здзярэш, здзярэ; здзяром, здзераце; пр. здзёр, здзерла і здзёрла; зак., што.

Тое, што і садраць. [Трахім] здзёр з паленцаў белыя скруткі бяросты і падпаліў дровы. Савіцкі. — Гэты рыжы д’ябал .. здзёр з мяне за фурманку шалёную суму. Шамякін. Эх, свавольнік палявы [вецер], Здзёр панаму з галавы! Калачынскі.

здзе́рціся, здзярэцца; пр. здзёрся, здзерлася і здзёрлася; зак.

Тое, што і садрацца. Лыка лёгка здзёрлася.