Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

утры́раваны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад утрыраваць.

2. у знач. прым. Перабольшаны, скажоны давядзеннем чаго‑н. да крайнасці. Утрыраваныя факты. Утрыраваны вобраз.

утры́равацца, ‑руецца; незак.

Зал. да утрыраваць.

утры́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што і без дап.

Падаць (падаваць) у перабольшаным выглядзе; сказіць (скажаць) давядзеннем чаго‑н. да крайнасці. Утрыраваць думку. □ — «Як табе служыцца, з кім табе дружыцца?» — весела прадэкламаваў сын і гэтак жа весела адказаў: — Добра, бацька.. Не трэба многа думаць. Усё робіш па камандзе... — Не ўтрыруй, калі ласка. Ты не бяздумны аўтамат. Шамякін.

[Ад фр. outrer.]

утрыро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы; Р мн. ‑ровак; ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. утрыраваць.

2. Перабольшванне, скажэнне ў выніку празмернага падкрэслівання чаго‑н. У.. [творчасці М. А. Чэхава] спалучаліся тэатральнасць, якая даходзіла амаль да утрыроўкі, да парадоксу, з незвычайнай пераканаўчай праўдзівасцю. Сяргейчык.

утрэ́сванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. утрэсваць — утрэсці.

утрэ́свацца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да утрэсціся.

2. Зал. да утрэсваць.

утрэ́сваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да утрэсці.

утрэ́сены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад утрэсці.

утрэ́скацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Улюбіцца. — Можа яшчэ і зяцем будзеш, — паспрабавала.. [жанчына] пажартаваць, — у мяне ж вунь якія дзеўкі растуць: паглядзіш — адразу ўтрэскаешся. Скрыган.

утрэ́сці, утрасу, утрасеш, утрасе; утрасём, утрасяце; пр. утрос, утрэсла; заг. утрасі; зак., што.

1. Трасучы, паменшыць аб’ём, ушчыльніць што‑н. рыхлае, сыпкае. Утрэсці муку ў мяшку.

2. перан. Разм. Уладзіць, узгадніць што‑н. — Дамовімся так: усе свае канфлікты вы ўтрасяце мірна, — гаворыць ціха Мазоль. Місько.