Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
авджотуыэ
бвгджзйклмнстўхш

роспіс, ✂, м.

  1. гл. распісаць.

  2. Мастацкае ўпрыгожанне каляровымі фарбамі сцен, столі, прадметаў побыту і пад.

    • Фрэскавыя роспісы.

  3. Тое, што і подпіс.

    • Уласнаручны р.

россып, ✂, м.

  1. Пра тое, што рассыпана ў вялікай колькасці (разм.).

    • Лес сплаўляюць россыпам (у рассыпаным, разрозненым стане).

  2. звычайна мн. Месцанараджэнне карысных выкапняў, адкладанні, у складзе якіх маюцца крупінкі, крышталі карысных мінералаў.

    • Алмазныя россыпы.
    • Плацінавыя россыпы (таксама перан. пра вялікую колькасць, мноства чаго-н. каштоўнага, добрага).

|| прым. россыпны, ✂.

  • Россыпныя месцанараджэнні ізумрудаў.

рост, ✂, м.

  1. Павелічэнне арганізма або асобных органаў у працэсе развіцця.

    • Час росту раслін.
    • Трава пайшла ў р. (расце).

  2. Павелічэнне ў колькасці, у памерах, развіццё.

    • Р. насельніцтва.
    • Р. прамысловасці.

  3. Узмацненне, павышэнне.

    • Р. палітычнай актыўнасці.

  4. Удасканаленне ў працэсе развіцця.

    • Творчы р.
    • Р. майстэрства.

  5. Вышыня чалавека або жывёлы.

    • Сярэдні р.
    • Касцюм не па росту (вялікі ці малы).

Ва ўвесь рост, на ўвесь рост —

  • 1) выпраміўшыся;
  • 2) перан. патрабуючы неадкладнага вырашэння (кніжн.).
    • Новыя праблемы паўсталі ва (на) ўвесь рост;
  • 3) перан. поўнасцю, як мае быць.
    • Уласнік абудзіўся ў ва (на) ўвесь рост.

|| памянш. расток, ✂.

|| прым. роставы, ✂.

  • Р. час.
  • Роставыя рэчывы (якія ўплываюць на рост раслін).
  • Р. гармон.

ростань​1, ✂, ж.

  1. гл. расстацца.

  2. Час, праведзены далёка ад блізкіх.

    • Р. у некалькі месяцаў.

ростань​2, ✂, ж.

Месца перакрыжавання дзвюх або некалькіх дарог.

  • Сустрэцца з кім-н. на ростані дарог.

◊

  • На ростанях — у стане вагання, няўпэўненасці пры выбары далейшага шляху.

ростбіф, ✂, м.

Ялавічына з філейнай часткі, засмажаная вялікім кавалкам.

ростра, ✂, ж. (спец.).

Архітэктурнае ўпрыгожанне ў выглядзе насавой часткі старажытнага судна.

|| прым. растральны, ✂.

  • Растральная калона (з рострамі).

ростры, ✂ (спец.).

Крацісты насціл для ўстаноўкі шлюпкі, складвання вёслаў на борце карабля.

ростул, ✂, м.

  1. Вугал, атрыманы ў выніку расхілення ножак цыркуля і пад.

    • Шырокі р.

  2. Адтуліна, якая ўтвараецца, калі адчыніць двухстворкавае акно, дзверы, вароты; росчын.

росчын, ✂, м.

Тое, што і ростул.