Verbum

бе́гчы, ✂; незак.

1. Хутка рухацца, перамяшчацца, рэзка адштурхоўваючыся ад зямлі нагамі.

   • Б. па вуліцы.
   • Б. трушком.

2. перан. Імкліва перамяшчацца ў якім-н. напрамку, несупынна цячы патокам.

   • Кроў бяжыць па жылах.

3. перан. Праходзіць, працякаць (пра час, жыццё).

   • Бягуць гады.

4. Ратавацца ўцёкамі.

   • Б. з палону.

5. Пашырацца, даносіцца, далятаць, распаўсюджвацца (пра чуткі, звесткі).

   • Добрая вестка ляжыць, а дрэнная па дарозе бяжыць (прыказка).

◊

• Бегма (бягом) бегчы (разм.) — вельмі спяшацца; не ісці, а бегчы.

• Бегчы без аглядкі (разм.) — вельмі хутка бегчы.

• Бегчы (ісці) куды вочы гладзяць (разм.) — без пэўнага кірунку, не выбіраючы шляху.

бедава́ць, ✂; незак.

1. Цярпець душэўныя пакуты; выказваць перажыванні, смутак; клапаціцца аб кім-, чым-н.

   • Б. аб дзіцяці.

2. Жыць у нястачы; гараваць.

|| наз. бедаванне, ✂.

бедачы́на, ✂, м. (разм.).

Небарака, няўдачнік.

• Так і загінуў б.

бедната́, ✂, ж.

1. зб. Бедныя людзі, беднякі.

   • Вясковая б.

2. Тое, што і беднасць (гл. бедны ў 1 знач.).

   • Б. не загана.

бе́дны, ✂.

1. Небагаты, незаможны.

   • Б. чалавек.

2. Аднастайны, мізэрны; які мае недахоп у чым-н.

   • Бедная расліннасць.
   • Б. слоўнікавы запас.

3. Нешчаслівы, які выклікае спачуванне да сябе.

   • Беднае дзіця.

4. Танны, просты.

   • Б. гардэроб.
   • Бедная вопратка.

|| наз. беднасць, ✂.

бе́дства, ✂, н.

Вялікае няшчасце з цяжкімі вынікамі.

• Стыхійнае б.

бедуі́н, ✂, м.

Качавыя і паўкачавыя арабы-жывёлаводы.

|| ж. бедуінка, ✂.

|| прым. бедуінскі, ✂.

бе́жанец, ✂, м.

Чалавек, які пакінуў месца свайго жыхарства з прычыны вайны або якога-н. бедства.

|| ж. бежанка, ✂.

|| прым. бежанскі, ✂.

• Бежанскія фурманкі.

без, прыназ.

1. Указвае на адсутнасць каго-, чаго-н.

   • Б. праўды веку не пражывеш (прыказка).

2. Паказвае, што дзеянне адбываецца без удзелу каго-н., чаго-н.

   • Працаваць б. памочніка.

3. Ужыв. пры словах, што абазначаюць меру, час, колькасць.

   • Б. 20 сантыметраў 3 метры.
   • Б. чвэрці гадзіна.

4. З некаторымі назоўнікамі утварае прыслоўныя спалучэнні, якія выражаюць спосаб дзеяння.

   • Працаваць б. адпачынку.
   • Бегчы б. аглядкі.

◊

• Без жартаў (разм.) — сур’ёзна, не жартуючы.

• Не без гэтага (разм.) — і гэта бывае.

• Не без таго (разм.) — бывае і так.

без... (без’..., бес... ✂), прыстаўка.

Служыць для ўтварэння:

1. прыметнікаў ад назоўнікаў у знач. пазбаўлены чаго-н., які не мае чаго-н., напр. беззямельны, без’языкі, беспрытульны; бяздымны, бяз’ядзерны, бяссэнсавы;

2. назоўнікі з канчаткамі -е, -а, або суфіксамі -асць-, -іца-, якія азначаюць адсутнасць або недахоп чаго-н., напр. беззямелле, бездарожжа, бяссмерце, бясчынства; безадказнасць, бяскарнасць; бяссонніца, бясхлебіца.