Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

хіліцца, ; незак.

  1. Прыгінацца ўніз, нахіляцца, нагінацца.

    • Да вады хіліліся вербы.
    • Буйныя каласы хіліліся да зямлі.
  2. Нахіляцца набок.

    • Судна пачало х. на той бок, дзе была прабоіна.
  3. перан. Набліжацца да чаго-н., да якой-н. мяжы. Кароткі снежаньскі дзень хіліўся к канцу.

    • Час хіліўся да восені.
  4. перан. Здавацца, пакарацца.

    • Не нам х. перад цяжкасцямі.
  5. перан. Накіроўвацца, ісці да чаго-н. (пра гутарку, справы, учынкі і пад.).

    • Было відавочна, куды хіляцца падзеі.
    • Справа хіліцца ў патрэбным напрамку.
  6. Туліцца, гарнуцца да каго-н.

    • Хлопчык хіліўся да матулі.
  7. перан. Мець цягу, сімпатыю да каго-н.

    • Сын больш хіліўся да бацькі, чым да маці.

хіліць, ; незак.

  1. Прыгінаць уніз, нахіляць.

    • Вецер хіліць бярозку да зямлі.
    • Маці хіліць галаву над магілай сына.
  2. Нахіляць набок.

    • Вецер хіліў лодку.
  3. безас. Ахопліваць, адольваць каго-н. (пра сон, дрымоту).

    • Яго хіліць сон.
    • Дзяцей хіліла на дрымоту.
  4. перан. Хіліцца, набліжацца да чаго-н.

    • Хіліла ўжо к вечару (безас.).
  5. перан. Накіроўваць да чаго-н. (думку, справу і пад.).

    • Было зразумела, куды ён хіліць гутарку.
  6. перан. Прыцягваць, вабіць; гарнуць, цягнуць.

    • Сумны настрой не хіліў да песень.
    • Яго хіліла да навукі (безас.).

хілы, (разм.).

Слабы, хваравіты.

  • Хілае дзіця.
  • Хілая расліна.

|| наз. хіласць, .

хім...

Першая частка складаных слоў са знач. які мае адносіны да хіміі, хімічны, напр. хімапаратура, хімвалакно, хімзавод, хімкамбінат, хімсыравіна.

хімера, , ж.

  1. Неажыццявімая, нязбытная і дзіўная мара (кніжн.).

  2. Скульптура фантастычнай пачвары (напалову леў, напалову каза).

|| прым. хімерычны, .

хімерычны, .

  1. гл. хімера.

  2. Фантастычны, нязбытны, няздзейсны (кніжн.).

    • Хімерычная ідэя.

|| наз. хімерычнасць, .

хімізаваць, ; зак. і незак.

Укараніць (укараняць) дасягненні хіміі і хімічных метадаў апрацоўкі рэчываў у тэхніцы, прамысловасці і сельскай гаспадарцы.

|| наз. хімізацыя, .

хімік, , м.

Спецыяліст у галіне хіміі, а таксама работнік хімічнай прамысловасці.

хімікаліі, .

Хімічныя прэпараты, вырабы.

хімікат, , м.

Хімічны прэпарат, выраб.