Verbum

да, прыназ.

1. Выражае прасторавыя адносіны.

   • Плысці да берага.

2. Паказвае на час дзеяння.

   • Працаваць ад раніцы да вечара.

3. Ужыв. для абазначэння мяжы, да якой пашыраецца дзеянне.

   • Прамокнуць да касцей.

4. Ужыв. пры вызначэнні мэты дзеяння.

   • Рыхтавацца да экзаменаў.
   • Імкнуцца да новых поспехаў.

5. Ужыв. для абазначэння велічыні, памеру чаго-н.

   • Барада да пояса.
   • Кажух да пят.

6. Ужыв. для вызначэння ступені якасці, якой дасягае дзеянне, стан.

   • Крычаць да знямогі.
   • Надраіць да бляску.

7. Ужыв. для падкрэслівання такой падзеі, якая адбылася раней чаго-н. іншага.

   • У кансерваторыю паступіў да прызыву ў армію.

8. Ужыв. для указання на прадмет, асобу, на якую накіравана дзеянне.

   • Дакрануцца да шафы.
   • У мяне да цябе справа ёсць.

9. Ужыв. для вызначэння прыгоднасці да чаго-н.

   • Здатны да музыкі.
   • Спрытны да працы.

10. Ужыв. для выражэння адносін да каго-, чаго-н.

    • Павага да старэйшых.
    • Нянавісць да акупантаў.

11. Ужыв. для абазначэння падабенства, блізкасці да каго-, чаго-н.

    • Падобны да бацькі.

12. Ужыв. для паказання паўнаты колькаснага ахопу каго-, чаго-н.

    • Фільм зацікавіў усіх — ад малога да старога.
    • Разлічыцца да капейкі.

13. Ужыв. для выражэння прыблізнай колькасці чаго-н.

    • Зала змяшчае да 800 чалавек.

14. У спалучэнні з прыназ. «ад» і другім лічэбнікам ужыв. для абазначэння абмежавальных велічынь каго-, чаго-н.

    • Дзеці ад трох да пяці год.

15. Ужыв. ў выразе пры развітанні.

    • Да пабачэння.
    • Да новых сустрэч.

16. Ужыв. ў выразе пры дзеяслове «сватацца».

    • Сватацца да дзяўчыны.

17. Ужыв. ў пачатку загалоўкаў навуковых артыкулаў, даследчых прац.

    • Да пытання аб паходжанні мовы.
    • Да пытання аб развіцці маністычнага погляду на гісторыю.

18. Ужыв. для выказвання захаплення кім-, чым-н.

    • Аматар да танцаў.
    • Цяга да спорту.

да..., прыстаўка.

1. Утварае дзеясл. са знач. завяршэння дзеяння, давядзення яго да канца, да якой-н. мяжы або дасягнення мэты, напр. даварыць, даесці, дапісаць, дажыць, даплысці.

2. Утварае дзеясл. са знач. прыбаўлення да ранейшага, напр. даатрымаць, дакупіць, даўкамплектаваць.

3. Удзельнічае ва ўтварэнні дзеясл. на -цца, -ся са знач. дамагчыся чаго-н., напр. дабудзіцца, дазваніцца, даклікацца.

4. Утварае дзеясл. на -цца са знач. давесці дзеянне да адмоўнага выніку, напр. дабегацца, дагуляцца, даскокацца.

5. Утварае прым. са знач. ранейшы, які адбыўся да таго, што абазначана ўтваральнай асновай, напр. даваенны, дакастрычніцкі, датэрміновы.

6. Утварае прысл. са знач. меры дзеяння, напр. дабяла, дагала, дачыста, дапаўна, дап’яна.

7. Утварае прысл. з часавым знач., напр. дапазна, дацямна.

даабедзенны, ✂.

Які адбываецца да абеду.

• Даабедзенная прагулка.

даарацца, ✂; зак. (разм.).

1. Аручы, дасягнуць якога-н. месца.

   • Д. да лесу.

2. Працуючы на ворыве, вельмі стаміцца.

   • Даараўся да таго, што ног не чуе.

|| незак. даворвацца, ✂.

даастатку, прысл. (разм.).

Да канца, поўнасцю.

• Выліць усё д.

даатамны, ✂.

Які існаваў да выкарыстання атамнай энергіі.

• Д. перыяд.

дабавачны, ✂.

1. гл. дабаўка.

2. Дадатковы, новы, у параўнанні з тым, што ёсць.

   • Дабавачныя цяжкасці.

дабавіць, ✂; зак.

1. Даць, наліць, насыпаць і пад. дадаткова, звыш таго, што маецца, што прызначана, або папоўніць тое, чаго не стае.

   • Д. тры рублі.
   • Д. солі ў халаднік.

2. Сказаць або напісаць у дадатак (да сказанага, напісанага).

   • Д. некалькі слоў да пісьма.
   • Усё зразумела, д. нечага.

|| наз. дабаўленне, ✂.

дабаўка, ✂, ж.

Тое, што дабаўлена, прыбаўка.

• Верашчаку елі і прасілі дабаўкі.

|| прым. дабавачны, ✂.

дабаўленне, ✂, н.

1. гл. дабавіць.

2. Тое, што дабаўлена.

   • Д. да артыкула.