Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Адкі́дзік ’мера напрадзеных нітак’ (Інстр. III) да кідаць (гл.).

Адкі́нуцца ’адмовіцца’ (Некр.). Магчыма, калька з польск. odrzucić, тады зваротная форма пад уплывам адмовіцца. Параўн. польск. zarzut і бел. закід.

Адкла́дня ’назва жалезнай часткі плуга, якая адвальвае скібу’ (Тарнацкі, Studia), откладыця ’тс’ (Выг. дыс.) да адкладваць. Гл. класці.

Адко́рваць ’адкрыць бутэльку’ (БРС) да корак (гл.).

Адкулупі́цца ’адчапіцца’ (Бяльк.) да кулупаць, клупаць (гл.).

Адку́ль (ст.-бел. откуль (1347) (Нас. гіст.) таксама як адсюль (гл.), адтуль (гл.) узнікла як кантамінаванне двух радоў форм адколь, адсель, адтоль і куды, сюды, туды. Параўн. прыклады аналагічных працэсаў у Бернекера, РФВ, 48, 3–4, 224–225.

Адлапэ́шыць ’адлупцаваць каго-небудзь’ (Яўс.). Кантамінацыйнае ўтварэнне (адлупцаваць і аблапошыць).

Адле́глы, адлегласць, ст.-бел. отлеглый ’адлеглы’ (1624) (Нас. гіст.), отлеглость ’адлегласць’ (1584) (Нас. гіст.) < польск. odległy, odległość, дзе, відаць, калька з ням. abliegend ’адлеглы’ (Мартынаў, SlW, 68).

Адле́ўнік ’гліняны посуд’ (Інстр. I, Касп.), адліўнічак ’гліняны гаршчочак’ (Касп.) да ліць (гл.).

Адле́ць ’здаўна’ (Гарэц., Др.-Падб.) да лета. Словаўтваральная мадэль не тыповая. Магчыма, адлець < *ад летась.